Abstract:
اساطیر و نقش آن در تربیت، سابقهای به قدمت تاریخ کهن دارد. اساطیر کهن در لفافهای از ماجراهای عبرتآموز، راه را برای زندگی درست و عاقلانه هموار میکنند. ادبیات تعلیمی از آبشخور داستانها و اساطیر گرفته شده است. مجموعههای حماسیـ اسطورهای از مهمترین اسوههای ادب تعلیمی هستند. در این میان، داستان زال و سیمرغ با وجود تقابلهای فراوان از دید ادب تعلیمی با دیگر داستانهای حماسی بهویژه ماجراهای تلماک نوشتۀ فُرانسوا فنلون قابل مقایسه و قیاس است. مانتُور در ماجراهای تلماک و سیمرغ در داستان زال، هر دو موجودی اسطورهای، دارای خرد ایزدی و تعلیمدهنده هستند. مانتور تلماک را که روزی بهجای پدر قهرمانش، اُولیس، بر اریکۀ قدرت در سرزمین ایتاک خواهد نشست تعلیم میدهد و سیمرغ زال را که روزی بهجای پدر پهلوانش، سام، حاکمیت سیستان را بر عهده خواهد گرفت، میپرورد. هر دو اثر حماسی رویدادهای خود را در بستری از ادبیات تعلیمی پیش بردهاند. با توجه به نقشی که اسطورهها در این دو شاهکار حماسی ایفا میکنند، بر این بنا استوار است که خدایان اساطیری به لطف خرد ایزدی خود، در خصوص پرورش معنوی انسانها دارای خویشکاری هستند. جستار حاضر با روش توصیفیتحلیلی و رویکردی تطبیقی به بررسی و بازتاب ادب تعلیمی در شناخت اسطورهها پرداخته است. نتیجۀ این پژوهش حاکی از این است که ویژگی مشترک بنیادین در هر دو اثر، بازتاب خردورزی بهمنظور خودسازی و رشد معنویت درونی است، با این تفاوت که در داستان زال و سیمرغ، بیشتر به جنبۀ حماسی و در تلماک، بیشتر به آیین حکومتداری پرداخته شده است.
Machine summary:
در ايـن ميـان ، داسـتان زال و سـيمرغ بـا وجـود تقابل هاي فراوان از ديد ادب تعليمي با ديگر داسـتان هـاي حماسـي بـه ويـژه ماجراهـاي تلماک نوشتۀ فرانسوا فنلون قابل مقايسه و قياس اسـت .
بـا توجـه بـه نقشـي کـه اسطوره ها در اين دو شاهکار حماسي ايفا ميکنند، بر اين بنـا اسـتوار اسـت کـه خـدايان اساطيري به لطـف خـرد ايـزدي خـود، در خصـوص پـرورش معنـوي انسـان هـا داراي خويشکاري هستند.
نتيجـۀ ايـن پـژوهش حاکي از اين است که ويژگي مشترک بنيادين در هر دو اثر، بازتاب خردورزي بـه منظـور خودسازي و رشد معنويت دروني است ، بـا ايـن تفـاوت کـه در داسـتان زال و سـيمرغ ، بيشتر به جنبۀ حماسي و در تلماک، بيشتر به آيين حکومت داري پرداخته شده است .
مانتور همان الهۀ خرد، آتنا (naAthe) اسـت کـه بـه هيئـت پيرمردي دانا درآمده است تا در سفر حماسي تلماک با او همراه و همنشين باشد.
در اين راستا، سؤال پژوهش به شرح ذيل است : ـ مهم ترين جنبه هاي مشترک تعليم و تربيـت در ماجراهـاي تلمـاک و داسـتان زال و سيمرغ کدام اند؟ ـ اثرپذيري تعليمي در کدام داستان بيشتر بازتاب يافته است ؟ ١ـ٢.
ضرورت پژوهش با توجه به اينکه در هيچ يک از پژوهش هاي مورد نظر اشارة مسـتقيمي بـه بازتـاب و خوانش تطبيقي ادب تعليمي در آثار حماسه اي همانند شاهنامه و تلماک پرداختـه نشـده ، اهميت اين موضوع آشکار شده است .