Abstract:
بیش از یک قرن از کشف و تولید نفت در ایران میگذرد اکتشاف و توسعه میادین نفت و گاز نیازمند سرمایهای عظیم و علوم پیشرفته است. همیشه یک طرف قراردادهای نفتی کشورهایی هستند که با بهرهمندی از مخازن هیدرو کربنی قصد دارند نسبت به کتشاف و استخراج نفت اقدام کنند و سمت دیگر شرکتهایی ثروتمند و صاحب دانش که از اولین روزهای کشف نفت درکنار آن حضور داشتهاند. ایجاد فضای مناسب برای سرمایهگذاران خارجی زمانی حاصل میشود که شرایط اقتصادی و سیاسی از ثبات برخوردار باشد، درج شرط تعادل اقتصادی همان چهره جدید شرط ثبات در قراردادهای نفتی نمایشی از امنیت و ثبات است و این خود عاملی در جذب سرمایهگذاران خارجی است. به این ترتیب که کشورها نمیتوانند مفاد قرارداد را با وضع قانون یا هر وسیله دیگری بدون رضایت طرف دیگر تغییر دهند. رویه بین المللی شدن قراردادهای نفتی که زاییده تفکر غربیان (شرکتهای بین المللی نفتی) است، دیگر پاسخگوی اوضاع و احوال جدید نیست. آنچه امروزه مورد تایید جامعه بین الملل میباشد و قطعنامههای مجمع عمومی سازمان ملل نیز منعکس شده این مساله است که صنعت نفت جزیی از اقتصاد ملی کشورها است. و این نشان از (محلی کردن) قراردادهای نفتی است. بررسی قانون حاکم بر قراردادها و آراء موجود در این زمینه و بررسی راهکارهای کاهش ریسک در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.
Machine summary:
١- شرط تثبيت در يک قرارداد هرکس بخواهد تعهدي ايجاد کند که الزام آور باشد (به نفـع يـا ضـرر طرفين يا شخص ثالث ) بايد به صورت فرعي در ضمن تعهد اصلي که همان قرارداد است درج کند، که به آن شرط ضمن عقد گويند به همين ترتيب ما در قراردادهاي نفتي هـم شروط متعددي داريم البته دسته اي از اين شروط فني بوده و داراي جنبـه حقـوقي نيـز هستند، اما بار حقوقي يک سري از شروط برجنبه هاي ديگر آن غلبه دارد همچون شرط فسخ ، شرط الزامات داخلي، شرايط انتقال قرارداد، شرط محرمانگي و شرط تثبيـت .
٢- تاريخچه شرط ثبات در فاصله بين جنگ جهاني اول و دوم شرکت هاي آمريکايي براي جلـوگيري از ملـي کردن در امتياز نامه هاي خود بـا دولـت هـاي آمريکـاي لاتـين مبـادرت بـه درج چنـين شروطي ميکردند، از اواسط قرن بيستم تا سال ١٩٧٠ هدف از درج شـرط ثبـات تغييـر کرد اين بار به منظور جلو گيري از مصادره اموال سرمايه گذاران بـه ايـن شـرط متوصـل شدند و به همين وسيله با غير قانوني جلوه دادن ملـي کـردن صـنايع خواسـتار جبـران خسارت بودند (حبيب زاده قره تپه ، ١٣٩٠: ص ١٥).
با توجه به روند سياسي و اقتصـادي 1 Sed Co 2 Consortium 3 Amoco حاکم بر جهان و تاثير آن بر انرژي و تحولات و در گيريهاي موجـود در خاورميانـه کـه چه بسا همين درگيريها براي ايجاد بازار هدف و پيـدا کـردن مشـتري در سـطح بـين المللي است خود باعث تغييراتي در سطح اقتصاد داخلي کشورها ميشود که ميتواند بـر قراردادهاي بين المللي منعقد از سوي دولت تاثير مستقيم يا غير مستقيمي داشته باشد که در اين بين سرمايه گذاران تلاش در حفظ منافع تثبيـت شـده خـود در زمـان انعقـاد قرارداد دارند.