Abstract:
پژوهش حاضر باهدف تحلیل محتوای کتاب جدیدالتالیف مطالعات اجتماعی پنجم دبستان ازلحاظ میزان توجه به مهارتهای زبانی انجامگرفته است. نوع تحقیق، توصیفی و روش آن تحلیل محتوا بود. جامعهی آماری شامل کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم دبستان بوده و برای نمونهگیری از روش چندمرحلهای و برای اطمینان از کفایت نمونه از تکنیک تصنیف استفاده شد. به این صورت که ابتدا کل کتاب انتخاب شد، در مرحله بعد 10 درس اول آن برگزیده شدند و سپس در این 10 درس تنها به تحلیل جملات کتاب بسنده شد. بهمنظور دادهاندوزی از فهرست وارسی محقق ساخته استفاده شد. این فهرست مشتمل بر تعدادی مولفه مربوط به هرکدام از مهارتهای زبانی بوده است. روایی ابزار ازنظر 7 نفر کارشناس تایید و پایایی آن از روشهای همسازی و بازنمایی برآورد شد. از شاخصهای فراوانی و درصد برای تحلیل دادهها استفاده گردید. عمدهترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که: 1. درزمینهی مهارت نوشتن مولفههای توسعهی توانایی تبدیل نشانههای آوایی به نوشتاری؛ آشنایی با اجزای جمله موضوع؛ آشنایی با بند روایتی، بندهای بدنه و بند توصیفی به میزان بالایی نسبت به سایر مولفهها موردتوجه قرار گرفتند؛ اما مولفههای آشنایی با بند نتیجهگیری و انشانویسی یا کلا موردتوجه قرار نگرفته یا به میزان کمی به آنها توجه شده است. 2. در مورد مولفههای مهارت خواندن بیشترین توجه به آشنایی با حروف ربط عطفی و کمترین توجه به آشنایی با حروف ربط تقابلی و سببی شده است. 3. درزمینهی مولفههای مهارت گوش دادن، به شاخصهای بحث و گفتوگو و اظهارنظر در مورد مطالب متن شنیداری و رسیدن به استنباط با توجه به متن شنیداری به میزان بالایی و به شاخص افزایش تمرکز بر لحن کلام در متون شنیداری در سطح پایینی پرداختهشده است. 4. درزمینهی مهارت سخن گفتن توجه بالایی به شاخص سخن گفتن متناسب با بافت و مخاطب شده ولی مولفههای بهکارگیری گونههای مختلف زبان و قصهگویی ازنظر دور ماندند.
The aim of this study was content analysis of the new compilation book of fifth grade social studies in terms of attention to language skills. The method used in this descriptive study is content analysis. The statistical population consisted fifth grade social studies textbook of elementary school This study applied a multi-stage sampling design and as well as using the split-half technique to ensure the adequacy of the sample size. Entire book was chosen, in the next stage10 first lessons were chosen and their sentences were analyzed. In order to gathering of data was used from the researcher making checklist. The list includes a number of components related to each of the language skills. Validity of the instrument was confirmed by 7 experts and its reliability was estimated by harmonic and representation methods, Frequency and percentage were used for data analysis. The main results of this study indicate that: 1- in regard writing skill, to components of the development of the ability commutating a phonetic sign to writing, introduction with components subject sentence, paragraph narrative, paragraphs of body and the describing paragraph were attended a lot. but to components of introduction deduction and writing of essay were attended a low. 2- in regard of the components of reading skills, to introduction with conjunctions were attended a lot to introduction to respect to interactional and causal conjunctions were attended a low, 3- in regard components of listening skills, the parameters of debate and comment on the contents of audio texts and the inferential according to the text of listening were attended a lot and to increase of focus on the tone of language to texts auditory were attended a low. 4- in regard speaking skills, to appropriate index of speaking to context and audience were attended high, but to to the index components using different types of language and storytelling were attended a low.
Machine summary:
در پایه پنجم دبستان هر یک از این چهار مهارت در قالب اهداف زیر دنبال میشود (گروه زبان و ادب فارسی دفتر تاًلیف کتابهای درسی، 1394): گوش دادن: افزایش تمركز بر لحن كلام در متون شنیداري تلفیق و تفسیر اطّلاعان متن شنیداري رسیدن به استنباط با توجه به متن شنیداري تقویت توجه به لحن كلام متناسب با بافت درك اطّلاعان صریح متن شنیداري تفكر و بحث و گفتگو و اظهارنظر در مورد مطالب متن شنیداري سخن گفتن: استفاده از لحن و آهنگ مناسب بهکارگیری گونههاي مختلف زبان انسجام و انتظام در رساندن پیام سخن گفتن متناسب با بافت و مخاطب سخن گفتن در مقابل جمع درك پیام دیداري و سخن گفتن درباره آن قصهگویی و شعرخوانی در مقابل جمع خواندن: توانایی خواندن متن متناسب با محتواي آن خواندن نثر و شعر با لحن و آهنگ مناسب تفسیر اطّلاعان متن آشنایی با حروف ربط عطفی، سببی و تقابلی بهعنوان ابزارهاي زبانی انسجام متن آشنایی با علائم و نشانههاي ساختار بلاغی شامل روشها و فهرستها با تکیهبر زمان آشنایی بادانش زبانی در پهنهی دیدن، شنیدن و سخن گفتن نوشتن: توسعهي توانایی تبدیل نشانههاي آوایی و نوشتاري گسترش بهکارگیری نشانههاي نگارشی زیبا و خوانانویسی آشنایی با اجزاي جملهی موضوع دربند توانایی انتخاب عنوان موضوع نگارش توانایی تولید یك نوشتهی منسجم با رعایت اجزاي آن (انشانویسی) توانایی نوشتن خاطره، گزارش، داستان، شرححال و تحقیق تاکنون مطالعهای که بهصورت مستقیم بامطالعهی حاضر ازنظر مسئلهی موردبررسی شباهت داشته باشد، انجام نگرفته و یا در خوشبینانهترین حالت تاکنون نتایج آن منتشر نگشت؛ اما در پارهای از تحقیقات به تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی از منظر شاخصهای دیگر پرداخته شد (جعفری ثانی و رحمتی، 1386؛ غفاری مجلج و همکاران، 1390؛ قلتاش و همکاران، 1391؛ معروفی، 1390؛ زینالتاج و همکاران، 1393).