Abstract:
کتابخانه تنها نهاد اجتماعی شناخته شدهای است که زمینه کتابخوانی را فراهم و امر مطالعه راترویج میکند و موجودیت آن خود به خود هدف نبوده، بلکه هدف اصلی، خدمت به اجتماعاست. تحلیل زمینههای پژوهشی این حوزه میتواند اطّلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قراردهد. هدف مطالعه حاضر بررسی مقالات مرتبط با حوزه کتابخانه و یزد میباشد. روش پژوهشاز نوع توصیفی و علم سنجی میباشد که به بررسی مقالات حوزه کتابخانه و یزد که در محدوده سال های 1372 تا 1398 در پایگاه مرکز منطقه ای اطّلاع رسانی علوم و فناور ی نمایه شدهاند ازطریق فنون تحلیل شبکههای اجتماعی و تحلیل هم رخدادی واژگان پرداخته است. از نرم افزارهایاکسل، راور پریمپ، یوسی نت برای تحلیل دادهها بهره برده شد. نتایج نشان داد موضوع کتابخانههای عمومی، کتابخانههای دانشگاهی، کیفیت خدمات، کتابداران از نظر شاخص هایمرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی به نسبت سایر موضوعات رتبه بالاتری دارند. به برخی مقوله هایدر حوزه «سواد اطّلاعاتی» و «بازاریابی کتابخانهها»،«تعاملات اجتماعی کتابخانهها» پژوهشی نظیرکتابخانهها کمتر توجه شده است. به طور کلّی رویکردهای کمی در مطالعات علمی به سیاست گذاران و برنامه ریزان شناختی کلّی میدهد تا با آگاهی از وضعیت کنونی بتوانند واقعی ترتصمیم بگیرند و کارآمدتر عمل کنند.
The library is the only well-known social institution that promotesreading, and its existence is not an end in itself, but the main purpose is toserve the community. Investigating and analyzing the research on thisfield and discovering the relationships between the terms can provideuseful information for researchers. Therefore, the purpose of this studywas to evaluate and review articles related to library and Yazd. Themethod of this research is descriptive and scientometrical. This research isbased on the articles on library and Yazd that were indexed in theRegional Center for Information, Science and Technology throughsocial network analysis techniques and co-word analysis. Data analysiswas performed using Excel, Rover Primp, and UseiNet softwares. Theresults showed that the number of articles published in the period 1372-1998 was 37, which has been declining since 1396. According to theCloseness and Betweeness Centrality Indicators of terms on the maps, themost active research areas in the field are as follows: publiclibraries, academic libraries, quality of service and librarians. Someresearch topics such as "social interactions of libraries", "marketing oflibraries" and "information literacy" in the field of libraries have receivedless attention. Results of co-word analysis revealed outstanding topics ofthe field under study, which is useful for policy makers to learn about theresearch status and make appropriate decisions for the promotion ofscholarly products.
Machine summary:
روش پژوهش از نوع توصیفی و علم-سنجی میباشد که به بررسی مقالات حوزه کتابخانه و یزد که در محدوده سالهای 1372 تا 1398 در پایگاه مرکز منطقهای اطّلاعرسانی علوم و فناوری نمایه شدهاند از طریق فنون تحلیل شبکههای اجتماعی و تحلیل هم رخدادی واژگان پرداخته است.
با توجّه به این پیش فرض که متون موضوعی هر حوزه بازتاب محتوای آن حوزه است و الگوهای محتوایی به کار رفته در متون یک حوزه میتوانند منبعی برای شناسایی روابط آن رشته با سایر حوزهها باشند، بنابراین با توجه به اهمّیّت مطالب بیان شده، پژوهش حاضر در نظر دارد با رویکرد علم سنجی به بررسی فراتحلیلی از پژوهشهای حوزة کتابخانهها و یزد نمایه شده در پایگاه مرکز منطقهای اطلاع رسانی علوم و فناوری بپردازد.
از طرفی، تحلیل خوشهای کلیدواژهها نشان داد تعداد 11 خوشه اصلی از کلیدواژههای مورد بررسی تولید شد که مهمترین خوشه مربوط به «مسائل اجتماعی» در پژوهشهای کتابخانههای عمومی بوده است، پس از آن «رسانههای اجتماعی»، «فناوریهای ذخیره و بازیابی اطّلاعات»، «اطّلاعات سلامت»، «کتاب و موضوعات مربوطه»، «خط مشیهای کتابخانه»، «اشتراک منابع»، «تعاملات اجتماعی کتابخانهها»، «ارتباط با سایر انواع کتابخانهها»، «توسعه و سانسور در مجموعه»، و «مدیریت» مهمترین گرایشهای پژوهشگران حوزة کتابخانههای عمومی در سطح بین المللی هستند.
نتایج نشان داد که روند تولیدات علمی فارسی در حوزة کتابخانههای عمومی و دانشگاهی از یک رابطة نمایی و رشد صعودی برخودار بوده و موضوعات کتابداران، کاربران و مدیریت کتابخانه در حوزه کتابخانههای عمومی و موضوعات، کتابداران، کیفیت خدمات و مدیریت مجموعه کتابخانهها پرکاربردترین کلیدواژههای به کار رفته در مقالات بودهاند.