Abstract:
کشور ایران طی چند دهه اخیر،زلزله‌های ویرانگری را تجربه کرده است که هر کدام خسارات چشمگیر و عواقب سیاسی-اجتماعی متفاوتی در پی داشته‌اند.آنچه نگرانی همگانی بویژه سیاستگذاران و مدیران کشور را برانگیخته است،احتمال وقوع یک زلزله شدید در تهران است که با توجه به موقعیت این شهر و ابعاد پیامدهای چنین زلزله ایی، اهمیت و ضرورت پرداختن به آن را آشکار می سازد . بسیاری از محققان، سیاستگذاران و سازمان‌های امدادی بر این باورند که بلایای طبیعی، اتحاد بین گروه‌ها را تقویت و تعارضات را تعدیل می‌کند اما ازآنجایی‌که پس از وقوع سوانح مردم با کمبود منابع اساسی مواجه می‌شوند، می‌توان بلایای طبیعی را محرک تعارض و درگیری‌های درون کشوری نیز به شمار آورد. جاری به بررسی یکی از جنبه‌های مغفول پیامدهای سوانح یعنی آسیب‌پذیری سیاسی پرداخته است. در این پژوهش از روش آینده‌پژوهی و به صورت ترکیبی از تکنیک دلفی و سناریو نویسی،به همراه پرسشنامه و ماتریس اثرهای متقاطع استفاده شده است.جهت تعیین مؤلفه های بحران های سیاسی پس از زلزله تهران،از مطالعه پیامدهای سیاسی سوانح گذشته و منابع کتابخانه ایی استفاده شده وبرای آینده پژوهی، به خبرگان و متخصصان دستگاه‌های حوزه مدیریت بحران مراجعه شده است. شناسایی عوامل کلیدی و میزان تأثیر و عدم قطعیت شاخص های شناسایی شده پیامدهای سیاسی زلزله از طریق پرسشنامه باتشکیل پانل خبرگان مشخص گردید.این پرسشنامه که براساس مدل مفهومی و با استفاده از چارچوب نظری استخراج و طراحی شده بود عوامل تأثیر گذار را به 32 عامل تقسیم نمود که پس از جمع‌آوری نظرات کارشناسان دردو بار به اجماع رسید.
Machine summary:
بر اساس متغيرهاي کنترل خاص ميزان تهديد ايجاد شده در هريک از حوزه هاي آسيب پذير داخلي و خارجي از اين جهت که بنياديترين پايه هاي نظام سياسي را به مخاطره ميافکند، شديد است ، شدت بحران متغير دوم يعني درجه آگاهي از زواياي بحران را نيز تحت تأثير قرار داده و از همين رو ميتوان گفت ميزان آگاهي از آثار و نتايج احتمالي آسيب پذيري محدود و ظهور بحران معمولاً جنبه غافلگيرکننده دارد؛ مثلاً نميتوان در مورد ميزان تبديل نارضايتيهاي نسبي پس از زلزله به شورش و انقلاب و يا چگونگي واکنش نيروهاي خارجي به تحولات سياسي پس از زلزله نظر قطعي داد.
پس از جمع آوري پرسشنامه دوم ، آناليز از قبيل ميانگين و ميانه تهيه گرديد که نتيجه آن همگرايي نظرات شرکت کنندگان در دو گزينه بود که بر اساس پرسشنامه اهميت و قطعيت که به نظر خبرگان گذاشته شده بود يعني «ظرفيت و کارآمدي نظام سياسي و مديريتي کشور در برابر پيامدهاي احتمالي وقوع زلزله » و «ظرفيت و توانايي نهادهاي مدني در پر کردن خلاء ناشي از تضيف نهادهاي سياسي» به عنوان عدم قطعيت هاي پژوهش حاضر انتخاب شدند و بر اساس پرسشنامه توزيع شده بين خبرگان ، دو پيشران مورد اشاره که در جدول آمده بود و به نظر خبرگان گذاشته شده بود بالاترين ميزان اهميت منتخب و بالاترين ميزان عدم قطعيت را از بين گزينه هاي تغييرات به خود اختصاص داده اند.
(
, 
, 
)
