Abstract:
مسئله ولایت فقیه و اداره و رهبری جامعه اسلامی در عصر غیبت امام معصوم (ع) مسئلهای اعتقادی و کلامی است. امام خمینی (ره) و شاگردان ایشان نظیر شهید مطهری و مصباح یزدی و جوادی آملی حاکمیت ولی فقیه را با استناد به ادله عقلی و نقلی میپذیرند؛ و اساس و پایه این نظریه در توحید و حاکمیت الهی میدانند. مهمترین دلیل حکومت فقیه، ضرورت برپایی حکومت دینی و ولایی است و دلایل عقلی چون حکمت الهی، نیاز به نظم و اجرای قانون در هر عصری، وحدت اسلامی، امنیت، آزادی، جامعیت دین، جاودانگی، استمرار قوانین اسلام، دلایل نقلی و تاریخی همچون آیات، روایات، سیره معصومین، احکام سیاسی و اجتماعی ضرورت حکومت اثبات میشود. امام خمینی (ره) در اشاره به دلایل عقلی ولایت فقیه پس از اثبات ضرورت حکومت دینی، قدر متیقن برای تصدی ولایت و حکومت را فقیه میداند. از دیدگاه ایشان رهبری سیاسی اجتماعی فقیه عادل و باتقوا دارای شرایط لازم، استمرار حرکت انبیاء و تداوم خط نبوت و امامت است؛ و ایشان با استناد به قاعده عقلی لطف وحکمت الهی و فراهم نمودن زمینه تقرب الهی و لزوم استمرار هدایت الهی فقیه جامع الشرایط را لطفی برای بشریت میدانند. شهید مطهری مهمترین دلیل عقلی ولایت فقیه جامعیت و جادانگی و لزوم پاسخگویی دین اسلام به تمامی نیازها میدانند. و آیت الله مصباح یزدی با استفاده از مقدمات عقلی اصل تنزل تدریجی و تحصیل مصلحت نزدیکتر به ایدهآل و مطلوب را مقتضای عقلی ولایت فقیه میداند. آیت الله جوادی آملی حاکمیت معقول و منقول ولی فقیه در عصر غیبت مطابق جهانبینی الهی میداند و با سه بیان و مقدمات عقلی رهبری فقیه عادل باتقوا جامعالشرایط را براساس اقربیت به معصوم و نزدیکترین افراد به معصوم میپذیرند. با استناد به ادله نقلی آیات و روایات، فقیهان شیعه وارثان انبیا، امین پیامبران، جانشینان رسول خدا (صلی الله علیه وآله)، دژهای مستحکم اسلام، حاکم بر پادشاهان، حجّت بر مردم از سوی امامان، حاکم و قاضی منصوب از طرف ائمه (علیهم السلام)، محل مراجعه در همهی رویدادها و عهدهدار امور و مجری احکام، هستند که امام خمینی (ره) و شاگردان ایشان با استناد به این ادله ولایت عام بر فقها را اثبات نمودند.
Machine summary:
امام خمینی (ره) و شاگردان ایشان نظیر شهید مطهری و مصباح یزدی و جوادی آملی حاکمیت ولی فقیه را با استناد به ادله عقلی و نقلی میپذیرند؛ و اساس و پایه این نظریه در توحید و حاکمیت الهی میدانند.
واژههاي كليدي: ادله، کلام، ولایت، فقیه، امام خمینی، شاگردان مقدمه از دیدگاه امام خمینی (ره) و شاگردان ایشان نظیر شهید مطهری و آیت الله مصباح یزدی و آقای جوادی آملی برای اثبات ولایت فقیه در دوران غیبت معصومین (علیهالسلام) هم به دلیل عقلی استدلال میشود و هم با مراجعه به قرآن و روایات و کلام معصومین (علیهمالسلام) میتوان آن را اثبات نمود.
حضرت امام (ره) در ابتدای دلایل عقلی تاکید بر ضرورت تشکیل حکومت، ولایت فقیه را استمرار امامت و نبوت میدانند؛ بنابراین مسئله رهبری فقیه و سرپرستی جامعه اسلامی در عصر غیبت امام معصوم (علیهالسلام) از دو زاویه عقلی و نقلی قابل اثبات است که گستردگی و مطلقه بودن ولایت فقیه از همین دو زاویه نشأت میگیرد.
فرضیههای پژوهش 1-ازدیدگاه امام خمینی (ره) و شاگردان ایشان مهمترین دلیل عقلی برپایی اصل ولایت فقیه و رهبری فقیه، ضرورت تشکیل حکومت دینی است.
ــــــ، سید روح الله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران موسسه تنظیم ونشر اثار امام خمینی، چاپ 1388.
مصباح يزدى، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه به قلم محمد مهدی نادری قمی، چاپ 22، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)،1389.
ـــــــ، حکیمانهترین حکومت کاوشی درنظریه ولایت فقیه، تحقیق و نگارش قاسم شبان نیا، چاپ سوم، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پزوهشی امام خمینی، 1396.