Abstract:
اسناد هویتی بعنوان دسته ای از مدارک هویت بخش جمعی در هر کشور، برای شناسایی فرد در جامعه، مورد استفاده قرار میگیرند؛ یکی از مهمترین این اسناد، کارت پایان خدمت میباشد. این سند، از جمله اسناد هویتی بسیار مهمی است که آگاهیهای فراوانی در زمینههای گوناگون سیاسی، نظامی، اجتماعی و نوع قوانین جاری در دوره خود ارائه میدهد. با توجه به اهمیت تحولات صورت گرفته در دوره پهلوی به ویژه در حوزه مدرن سازی دولت و مشخصا در قوانین مربوط به سربازگیری و نظام وظیفه، کارتهای پایان خدمت و برگههای معاف از خدمت، بنابر مقتضیات زمان، سیرتحوّل وتکامل را پیموده اند که این تحولات و تغییرات، در شکل و محتوای آنها نمود پیدا کرده است. پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است ک ساختار و محتوای اسناد هویتی (کارت پایان خدمت و کارت معاف از خدمت) در ایران چگونه شکل گرفته، تحول یافته و کارکردهای هویتی این سند مهم چیست و از چه عواملی تاثیر پذیرفته اند؟ پژوهش حاضر، قصد دارد با روش توصیفی - تحلیلی ابتدا به مقوله اسناد هویتی و انواع آن و تشکیل نظام وظیفه عمومی بپردازد، سپس کارت پایان خدمت را از منظر کارکرد هویتی و سندشناسی در طول دوره پهلوی، مورد مطالعه قرار دهد. یافته ها و نتایج: نتیجهی این پژوهش، گویای آن است که ساختار و محتوای کارتهای پایان خدمت طی دوره پهلوی، تابع گفتمان حاکم متاثر از نظام دیوانسالار دولتی، بوروکراسی پویا و ساختار نظامی حاکم می باشند.
Identification documents are among a number of identifying tools in any nation. These are used to show the identity of the individual in the society. One of these documents is the MSCC (Military Service Completion Card). The present document is among the important documents which reveal a great deal of information on the political, military and social activities of Iran. Based on the important developments in the era of Pahlavi especially with regard to modernization of the government and also in the regulations for enlisting to the army, the MSCC became very important. The Military service Exemption cards were also very important. These cards have undergone several changes, affecting both their form and content. The present study attempts to deal with the basic question of how the MSCC has been structurally formed and also how the MSEC been formed in Iran. What have been the functions of these important documents. This study intends to first deal with ID documents and their various kinds and the system of military enlistment. It follows a descriptive analytical approach. It focuses on the MSCC as an ID card during the Pahlavi Era. The results of the study reveal that the structure and content of the MSCC follows the discourse of the bureaucratic governmental regime and the military dominant conditions.
Machine summary:
با توجه به اهمیت تحولات صورت گرفته در دوره پهلوی اول و پهلوی دوم به ویـژه در حـوزه مـدرن سـازی دولـت و مشخصـأ در قـوانین مربـوط بـه سربازگیری و نظام وظیفه ، کارت های پایان خدمت و برگه های معاف از خـدمت ، بنـابر مقتضیات زمان ، سیرتحوّل وتکامل را پیموده اند که این تحولات و تغییـرات در شـکل و محتوای آنها نمود پیدا کرده است .
مقدمه امروزه اسناد هویتی ، بعنوان دسته ای از مواد آرشیوی و مدارک هویت بخـش جمعـی هـر کشوری محسوب می شوند که از جمله منابع دست اول ، غیر قابل انکـار و قابـل اتکـاء در پژوهش های علمی محل رجوع هستند؛ درواقع اسناد هـویتی ، اسـنادی هسـتند کـه بـرای شناسایی فرد در جامعه مورد استفاده قرار می گیرند که بارزترین ایـن اسـناد نیـز شناسـنامه می باشد زیرا شناسنامه کامل ترین سندی است که برای شناسایی فرد تنظیم می گردد، اسـناد دیگری در مجموعه اسناد هویتی قرار دارند، اسنادی مانند گذرنامه که برای شناسایی فرد در خارج از کشور لازم و ضروری است یا گواهینامـه ،کارت هـای شناسـایی ادارات دولتـی و کارت پایان خدمت که همزمـان بـا تصـویب قـانون خـدمت وظیفـه اجبـاری ، عـلاوه بـر کارکردهای ویژه ، به عنوان مدرک شناسایی نیز مورد استفاده هستند.
ساختار و سیمای درونی سند: در این دسته از اسناد به طور کلی موارد زیر گنجانده شده بود: ١-صفحه ١ این نسل از کارت های پایان خدمت که به مثابه جلد دفترچه است ، شـامل مشخصات کلی از جمله : اسم و اسم پدر، شهرت (نام خانوادگی )، شماره شناسـنامه ، تـاریخ تولد، محل تولد، محل اقامت ، منطقه و حوزه خدمت ، نشان شیر و خورشید، شـماره ثبـت دفتر اساس نظام وظیفه ، شماره ثبت دفتر زیر پرچم نظـام وظیفـه ، قسـمت (گردان )، شـماره گردان و درجه خدمت می باشد.