Abstract:
کتابسنجی یا مطالعات معیارهای سنجش کتاب با استفاده از فناوری، ابزاری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات کتاب در کتابخانههای دیجیتال است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، سامانهای با عنوان سیستم ارجاعات تولید کرده که در حال حاضر، در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور (NOORLIB.IR) مورد استفاده قرار گرفته است. در این سامانه، ارجاعات پاورقی کتابها به صورت ماشینی تجزیه و تحلیل گردیده، کلیه ارجاعات به منابع اصلی استنادات پیوند داده شده است. بر اساس این سیستم، میتوان تجزیه و تحلیل اطلاعاتی و ارتباطات بسیار کاربردی و مفیدی در راستای کتابسنجی و تحلیل استنادی، تهیه و تولید کرد.
Machine summary:
توجه تحلیل استنادی در حوزه مطالعات کتابسنجی، بر این موارد است: نویسندگان چه نوع منابعی را مورد استناد قرار میدهند؟ چه تعداد از نویسندگان بیشترین استنادات را به خود اختصاص دادهاند؟ بیشترین استنادات به چه موضوعاتی از آن حوزه علم تعلق گرفته است؟ ارتباطات بین استنادات چگونه است؟ چه نویسندگانی به کدام نویسندگان و بر چه اساسی استناد کردهاند؟ در هریک از شاخههای اصلی و زیرشاخههای فرعی علوم، چه موضوعی بیشترین استنادات را دارد؟ ثبت ارجاعات، یکی از مؤلفههای مهم در اخلاق پژوهش و نگارش برای تولیدات علمی است؛ زیرا با ارجاع مشخص میشود که نویسنده اثر، اطلاعات خود را از کدام منابع گرفته است.
با توجه به عناصر و اجزای مختلف نشانی دادن مطالب کتاب به منابع دیگر و اصول و شیوههای گسترده آن که بر اساس علائم سجاوندی و آیین نگارش وجود دارد، شیوههای گوناگونی در انواع ارجاعدهی کتاب در حوزههای متنوع علوم وجود دارد؛ ولی با این حال، میتوان به صورت قواعد منظم تحلیل و پردازشگرهای ماشینی اطلاعات به الگوهای مناسبی رسید که در پایگاههای دانش و کتابخانههای دیجیتال طراحی و پیادهسازی میشود.
برای این کار، سیستمی جهت تحلیل و پردازش اطلاعات بر اساس ارجاعات و منابع کتاب ایجاد شد که با توجه به اطلاعات کتابشناسی و استنادات متون و منابع، به صورت ماشینی قابل سازماندهی و بازیابی است.
Statistical Bibliography in relation to the growth of modern civilization London: Grafton, 1923.
Statistical Bibliography or Bibliometrics?
Bradford, Zipf, Mandelbrot for Bibliometrics distribution & Documentation, 25: 319-343.