Abstract:
شعر جاهلی به عنوان قدیمیترین شعر عربی، دربردارنده بسیاری از باورها، عادات، ارزشها، خرافات و اساطیر است و در واقع میتوان آن را بخشی از تاریخ و فرهنگ یا هویت مردم جاهلی بهشمار آورد. باور به الوهیت و قداست شهریاری از جمله فرهنگ دینی- اعتقادی شاعران این دوره است که در این پژوهش قصد داریم آن را با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار دهیم. دستاوردهای این پژوهش نشان میدهد که برخی از شاعران دوره جاهلی، صفاتی همچون پیراستگی از عیوب و نواقص، توان نازل کردن باران، شفابخشی، حیاتبخشی و بارور ساختن و عبادتی نظیر سجدهگزاری برابر شهریاران را که همه آنها مختص ذات مقدس خداوند است، برای شهریاران به کار گرفتهاند و یا شهریاران را به عناصر مقدسِ اساطیری نظیر خورشید، ماه و بهار تشبیه کردهاند که همگی از قداست و الوهیت آنها حکایت دارد. این باورهای شرکآمیز که نزد شاعر جاهلی، جنبه قدسی و نمود روانشناختی داشتند، با مفاهیمی چون قدرت و شکوه، میل به جاودانگی، باروری و برکت پیوند یافته است و تنها ابزاری برای بیان افکار شاعرانه بودند و پس از ظهور اسلام از میان رفتند.
یحتوی الشعر الجاهلی بصفته اقدم شعر عربی علی کثیر من المعتقدات والعادات والقیم والخرافات والاساطیر، والتی یمکننا ان نعتبرها جزءا من تاریخ العرب فی العصر الجاهلی وثقافتهم او هویتهم. ومن الثقافه الدینیه العقايدیه لدی شعراء هذا العصر الایمان بالوهیه السلطان وقدسیته، وهو ما یتناوله بحثنا هذا متبعا المنهج الوصفی التحلیلی. ومن النتايج التی توصلنا الیها علی ان الشعراء فی العصر الجاهلی استخدموا للسلطان صفات تختص بالذات الالهیه المقدسه مثل التنزه عن العیوب والنواقص، والقدره علی انزال المطر، والشفاء، والاحیاء، والاخصاب، وادوا اعمالا عبادیه له مثل السجود کما شبهوه بعناصر اسطوریه مقدسه مثل الشمس، والقمر، والربیع، مما یدل علی قدسیته والوهیته لدیهم. وتمتزج هذه المعتقدات الوثنیه التی کان لها جانب قدسی ومظهر نفسی بمفاهیم مثل القدره، والعظمه، والرغبه فی الخلود، والخصب، والبرکه، وتعتبر مجرد الیه للتعبیر عن الافکار الشعریه، فزالت بعد ظهور الاسلام.