Abstract:
سرتاسر دوره اسلامی، ناحیه طبرستان یا مازندران، واقع در شمال ایران، بهسبب بهرهمندی از مزیتهای اقلیمی و طبیعی منحصر بهفرد، از جمله برخورداریاش از خاک حاصلخیز، وجود جنگلهای انبوه و نیز مجاورتش با دریا، زمینه مستعدی برای کشاورزی و تولید محصولات زمینی و درختی و نیز مشاغلی چون ماهیگیری داشته است. در این مقاله، نویسندگان کوشیدهاند با استناد به منابع کهن و توصیف و تحلیل آنها به بررسی وضع اقتصاد طبرستان در قرون نخستین اسلامی بپردازند. پرسشهای اصلی این پژوهش اینهاست: چگونه مزیتهای مورد اشاره تأثیراتی برحوزه اقتصاد طبرستان داشتهاند؟ و هم آن مزیتها موجب پدید آمدن چه پیشهها و صنایعی شدهاند؟ نتیجه پژوهش، آنگونهکه در این مقاله بازتاب پیدا کرده، این است که بهخوبی میدانیم در سرتاسر دورۀ مذکور، صنایعی چون فرشبافی، گلیمبافی، حصیربافی، انواع منسوجات و تولیدات چوبی در طبرستان رونق داشتهاست. بهعلاوه، پیشهها و مشاغل زیادی در پیوند با محصولات کشاورزی و مواد کانی و جانوران هوازی و دریازی رایج بوده است.
Consistent with geographical features of Tabaristan such as the fertile soil, dense jungles and the proximity to the sea, they have led to different agricultural products cultivation and biodiversity and also establishing an economy based on fisheries and industries like carpet, rug, matting and different wood products. Moreover, there were gold and silver mines in Tabaristan which not only brought ample wealth for the economy of the region by extracting these minerals but also met the labor force demand in the region. Such abundant sources of income which were instigated by the local governments’ taxing systems enticed different ruling governments and powers to try to subjugate the region resulting in the export of the extra products to different areas which subsequently caused a kind of boom in the Tabaristan’s trade with its neighboring regions. Applying an analytical- descriptive approach and also examining old written documents, the authors of the current
Machine summary:
653954 تاریخ اقتصادی طبرستان در دوره اسلامی تا پایان سده چهارم هجری: مزیت های اقلیمی و چندوچون مشاغل محمد حیاتی ١، قنبرعلی رودگر٢، هادی عالم زاده 3 (دریافت مقاله : ٩٧/٠٨/٢٣، پذیرش نهایی: ٩٨/٠١/١٩) چکیده در سرتاسر دوره اسلامی ، ناحیه طبرستان یا مازندران ، واقع در شمال ایران ، به سبب بهره مندی از مزیت های اقلیمی و طبیعی منحصر به فرد، از جمله برخورداری اش از خاک حاصلخیز، وجود جنگل های انبوه و نیز مجاورتش با دریا، زمینه مستعدی برای کشاورزی و تولید محصولات زمینی و درختی و نیز مشاغلی چون ماهی گیری داشته است .
کرده می راوق از اولشب و بازش به صبوح با گلاب طبری از بطر آمیخته اند جیهانی «نارنج و ترنج را حساب نیست از بسیاری و نیکویی » (جیهانی ، ١٤٨)، به ویژه در آمل و ساری مرکبات از محصولات عمده بوده (حدودالعالم ، ١٤٥) که نه تنها در سده های نخستین ، بلکه در قرون بعد کشت میشده ؛ راوندی نویسنده کتاب راحۀ الصدور، که مدتی در طبرستان زندگی کرده بود، از میوه های گوناگون طبرستان یاد کرده ، مینویسد «انواع نعمت ها را آنجا دیدم »؛ سپس به ترنج آن اشاره کرده که شاهزادگان از رنگ و بوی آن استفاده میکردند (راوندی ، ٣٥٨؛ نیز نکـ .
دستار پنبه ای در طبرستان بافته میشد و جامه های کتانی این سرزمین شهرت فراوان داشت و کتان ها و شال های لفوری از قرون نخستین به جاهای دیگر صادر میشده است (ابن حوقل ، ٣٣٩/٢؛ حدودالعالم ، ١٤٥؛ محمد بن منور، ٦٢-٦٣، ١١٢)؛ در هدایای ارسالی اسپهبد خورشید به منصور عباسی از کتان های رنگین نیز نام برده شده است .