Abstract:
غنی سازی درس خارج و بسترسازی برای یل به مهارت استنباط و تقویت
طلاب در این مسیر یکی از مهمترین رسالتهای نهادهای آموزشی حوزه است. در حالی که
امروزه این مهم مورد غفلت است. بر این اساس در این نوشتار می کوشیم به صورت روشمند
راهکارهایی تجربه شده و مور را به طلاب علوم دینی پیشنهاد کنیم. در نوشتار حاضر ابتدا
برخی ویژگیهای یک روش استنباطی مطلوب را ذکر می کنیم و در مرحلة بعد به معرفی
هفت گام کلان برای اجتهاد در یک مسئله میپردازیم، تا علاوه بر ارائه یک روش پویا و
جامع در استنباط» از معایب استنباطهای معیوب، ناقص و طولانی احتراز کنیم. البته نباید
انتظار داشت عمل به همه این گامهای پیشنهادی همزمان و در ابتدای کار امری سهل باشد
ولی با تمرکز بر هر یک و تمرین پیوسته به تدریج میتوان به مهارت اجتهاد رسید.
Machine summary:
به بیان دیگر، پرسش آن اسـت کـه یـک روش مطالعاتی اجتهادی مطلوب باید چه خصوصیاتی داشته باشد تا هم در تدرجی منضبط و عقلانـی، مراحل مختلف فرایند اجتهاد را به خوبی پوشش دهد و هم شرکت کننده در درس خـارج را بـه اهداف شرکت در دروس خارج نزدیک و نزدیک تر کند؟ به طور خلاصه ، برخی از مهم ترین ویژگیهای یک روش اجتهادی مطلوب ، عبارتند از: ـ فراهم سازی بستر دستیابی به حقایق ماورایی تاریخی دخیل در اجتهـاد؛ اجتهاد، تنها با دقت های عقلی و تلاش های نظری صرف سامان نمیپذیرد و حقایق تاریخی ـکه خـود سنخ های مختلفی دارند و باید از متن تاریخ استنباط شوند ـ نیز از سـهم حسـاس و نقـش مهمی در آن برخوردار میباشند.
یکی از علل این امر آن است کـه مستنبط در چنین شیوه ای، بررسی مسألۀ مورد اجتهاد را از نقاط آغازین تر و رجوع مستقیم تـر بـه منابع استنباط شروع کرده و با حرکت در سیری تدریجی، از کاوش در منـابع بـه سـوی بررسـی اقوال و آراء و دیدگاه های دیگر مستنبطان پیش میرود و به همین جهت ، ذهـن وی از ابتـدا در چهارچوب اقوال رایج محصور نمیشود و قدرت نظریه پردازی و ابداع او بالاتر میرود.
در صورت نیاز، مراجعه به اقوال اهل تسنن در دوره های دیگر نیـز ضروری است که فواید خاص خود را دارد؛ به طور مثال ، اگر مسأله مورد بررسـی، تنهـا در کتب اهل تسنن این دوره مطرح شده باشد، باید آن را مسأله ای اجتهادی و تفریعی دانست .