Abstract:
اصطلاح «اهلحدیث» در هند، به جماعتی اطلاق میشود که غیر مقلد هستند. تفکر اهلحدیث ابتدا در قرن هشتم هجری، توسط شاگردان باواسطه ابنتیمیه در هندوستان رواج پیدا کرد. در گسترش این تفکر در شبهقاره، نام "نذیر حسین" و "صدیق حسن خان" بیش از بقیه ذکر میشود. این دو، در سال 1902م، برای انسجام بیشتر اهلحدیث، اقدام به تاسیس گروهی بهنام «جمعیت اهلحدیث» نمودند که امروزه این جمعیت، موفق به تاسیس شعبههای مختلفی در هند و پاکستان شده است. اهلحدیث هند هماکنون در پوششهای مختلفی از جمله برگزاری کنفرانس، تاسیس مدارس، پخش کتاب و کمک به نیازمندان، فعالیت دارد؛ همچنین میتوان ادعا کرد، آنها عقیده ابنتیمیه را در نفی تقلید، زیارت قبور، توسل و استمداد از غیر خدا، قبول دارند؛ ولی در عصر حاضر، از تکفیر مسلمانان خودداری کرده و در این مورد خاص، علیه سلفیهای تکفیری موضع میگیرند. هدف این مقاله، بررسی این دو دیدگاه و مطالعه در مشترکات و مفترقات آنها، بهشیوه توصیفی است.
Machine summary:
اهلحدیث هند هماکنون در پوششهای مختلفی از جمله برگزاری کنفرانس، تأسیس مدارس، پخش کتاب و کمک به نیازمندان، فعالیت دارد؛ همچنین میتوان ادعا کرد، آنها عقیده ابنتیمیه را در نفی تقلید، زیارت قبور، توسل و استمداد از غیر خدا، قبول دارند؛ ولی در عصر حاضر، از تکفیر مسلمانان خودداری کرده و در این مورد خاص، علیه سلفیهای تکفیری موضع میگیرند.
نظریه دوم: ورود تفکر اهلحدیث به هند از قرن هشتم برخی نیز با نظر به اینکه تفکر اهلحدیث میراث ابنتیمیه است، معتقدند، این مکتب از قرن هشتم هجری به شبهقاره وارد شده است.
مولوی محمد شاه جهانپوری نیز، در رد نظریه اول، (یعنی ورود اهلحدیث همزمان با ورود اسلام به هند)، مینویسد: میتوان ادعا کرد، اسم مذهب اهلحدیث در هند، این چند روزه شنیده شده است!
نظریه سوم: پیدایش اهلحدیث در هند بعد از شاه ولی الله برخی دیگر از محققان، ضمن اینکه نقدهایی به دو نظریه پیشین وارد کردهاند (که گوشهای از آنها ملاحظه شد)، اعتقاد دارند که اهلحدیث بعد از به رسمیت شناختهشدن حرکت شاه ولی الله دهلوی، (یعنی قرن دوازدهم هجری)، بهوجود آمده است؛ چنانکه قمر احمد عثمانی مینویسد: افکار شاه ولی الله تمامی شبهقاره هند را تحت تأثیر قرار داد و شمع آزادی تفکر و اجتهاد که او برافروخته بود، منشأ دو گروه جدید گردید که خود را منتسب به شاه ولی الله میدانند: یکی اهلحدیث، و دوم نیز دیوبند.
صدیق حسن خان برای اینکه از اهلحدیث، نام وهابی را حذف کند، با انگلیس معاهدهای بست که در آن، اهلحدیث را از مجاهدان جدا دانست و برائت سیاسی خود از ملک هزاره، اسماعیل شهید، اعلام کرد.