واکاوی سبک انگیزشی ساختار‌آیات قرآن با تکیه بر علم‌معانی (مطالعه موردی سوره منافقون) Journal Article

مطالعات سبک شناختی قرآن کریم بهار و تابستان 1398 - شماره 4 (‎15 page(s) - From 11 to 25 )

Keywords: منافقان مسندالیه زبان انگیزش انگیزش حذف انگیزش ذکر

Abstract:

ادبیات‌قرآن مبتنی بر سبک‌های بلاغی است و زبان‌انگیزشی قرآن، برخاسته از خاصیت‌برانگیختگی آیات نسبت به خواننده‌اش است، تا روح‌نشاط را در مخاطب برانگیزد و تمایل بیشتری به فهم‌آیات پیدا‌‌کند. به ‌همین منظور، در پژوهش پیش‌رو به روش توصیفی-تحلیلی ساختار انگیزشی مرتبط با مسندٌ‌الیه در جملات اسنادی را بر مبنای علم‌معنانی، بررسی‌ و شاهدی از سوره منافقون و دیگر آیات ذکر‌شده‌است. از جمله ساختار انگیزش‌زا در این حوزه، می‌توان به ذکر یا حذف مسند‌الیه، تعریف یا تنکیر، موصول یا ضمیرآوردن، استفاده از اسم‌ظاهر، توابع‌مسندالیه و... اشاره نمود؛ که هر یک از آن‌ها، ساختار‌ادبی انگیزشی خاصی را دنبال‌می‌کند، که فهم آن در شناسایی زبان‌انگیزشی قرآن نقش به‌سزایی دارد. مثلا در عبارت «... لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا ...»‌(منافقون: 8) برای فعل(‌لَیُخْرِجَنَّ) فاعل (الأعَزّ) ذکرشده و در اصل مسندالیه به‌شکل اسم‌تفضیل با حذف‌‌موصوف آمده‌است و حذف‌موصوف، صفت را برجسته‌تر و بارزتر و مخاطب را برای درک‌مفهوم آن مشتاق‌تر می‌سازد. مطالعة موردی سورة منافقون از ساختار انگیزشی برای شناخت‌منافقان، استفاده شده‌است اما به عنوان انگیزش مخاطب، خیر، چرا که آنها راه های هدایتی را به سمت خود بسته‌اند.

Machine summary:

طي دهه اخير در زمينه بررســي انگيزش در آيات قرآن کريم پس از بيان نظريه انگيزشــي بودن ، مقالاتي در حوزه هاي زبانشناسي ، مديريت و روانشناسي تدوين شده است ، که هيچ کدام از ساختار انگيزشي صحبــت نکرده اند و فقط به صورت پراکنده در علم بلاغت و در مورد معناي دوم در جملات خبري مواردي ذکر شده است . ٣ـ٣ـ٨ـ معرفه آوردن مسنداليه به شکل اسم علم «علميت » در مســنداليه اهداف انگيزشي مختلفي دارد که در مخاطب ايجاد کنش کرده و به ســبب آن ، انگيزه اي براي انجام کار پيدا مي کند؛ مثلا در آيه : ﴿... (تفتازاني ، ١٤٣٤: ٢١٥؛ هاشمي ، ١٩٩٩: ١١١) ٣ـ٣ـ٩ـ معرفه آوردن مسنداليه به شکل موصول مســنداليه ، اسم موصول قرار داده مي شود زماني که موصول آوردن تنها راه حاضر کردن معناي مســنداليه باشــد و در غير اين صورت ، اهداف انگيزشي دارد؛ از جمله به شوق در آوردن مخاطب يا شنونده براي اينکه منتظر شنيدن خبر باشند يا به هدف هشدار و يادآوري نسبت به اشتباه مخاطب و غيرمخاطب در کلام و تعظيم و تهويل که در بسياري از معارف مشترک است و وقتي خبر بخواهد به دنبالش ثواب و عقاب داشته باشد، بزرگ ترين انگيزه را براي مخاطب ايجاد مي کند؛ (تفتازاني ، ١٤٣٤: ٢١٧؛ ـــهاشمي ، ١٩٩٩: ١١٤ـ ١١٥) براي مثال در آيه ﴿اتخذوا أيمانهم جنه فصدوا عن سبيل الله إنهم ساء ما کانوا يعملون ﴾ (منافقون /٢) «سوگندهاي خود را [چون ] سپري بر خود گرفته و [مردم را] از راه خدا بازداشته اند.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: