Abstract:
فرآیند پس از برداشت گیاهان دارویی اهمیت زیادی در چرخه تولید این گیاهان دارد، یکی از روش های مرسوم نگهداری گیاهان دارویی خشک کردن است. این فرآیند با کاهش رطوبت گیاه از فعالیت آنزیمی و میکروبی محصول کاسته و بر عمر انباری آن میافزاید. رسیدن به حد استاندارد رطوبت جهت دستیابی به حداکثر صرفه اقتصادی در بازار جهانی تجارت و حفظ فاکتورهای کمی و کیفی از دیگر مزایایی این فرآیند است. حفظ رنگ، بو، مزه، ماهیت شیمیایی و کیفیت مواد موثره گیاهان دارویی از مهمترین دغدغه های محققین میباشد. انتخاب روش مناسب خشک کردن گیاهان دارویی بسته به نوع اندام، محتوای رطوبتی آن و هدف از خشک کردن متفاوت است. با توجه به زمان بر بودن، نیاز به فضای زیاد، عدم غیر یکنواختی در خشک شدن، احتمال اکسایش و کاهش میزان مواد موثره در روش های طبیعی ، کنترل شرایط محیطی از جمله آفتاب خشک، بهینه سازی فرآیند خشک کردن حایز اهمیت میباشد. دستیابی به روش های جدید میتواند موجب کاهش طول زمان خشک کردن و حفظ حداکثری فاکتورهای کمی و کیفی مدنظر شود. مطالعات متعددی در بررسی اثر خشک کردن بر ویژگیهای اصلی گیاهان در سالهای اخیر صورت گرفته است. این بررسی ها با هدف سازماندهی اطلاعات موجود در گیاهان مورد مطالعه، روش های خشک کردن و پارامترهای اندازه گیری آنها بوده است .در نهایت تکنولوژیهای نوین، به حداقل رساندن تغییرات خام را هدف قرار دادند.
Machine summary:
دماهای پیشنهادی برای خشک کردن گیاهان دارویی با توجه به نوع ماده مؤثره در آنها متفاوت است و چنین دسته بندی شده است: برای گلیکوزیدها تا 100 درجه سلسیوس، برای گیاهان لعاب دارتا 65 درجهی سلسیوس، برای گیاهان دارای اسانس تا 45 درجه سیلسیوس میباشد گیاهان آلکالوییددار حساسیت کمتری در برابر درجه حرارت بالا دارند و دمای مناسب خشک کردن این گیاهان 60 تا 70درجهی سلسیوس است به استثناء تاتوره، تاجریزی و پروانش صغیر که از جریان هوای داغ برای خشک کردن استفاده میشود، درجه حرارت بالای 80 درجهی سلسیوس سبب تخریب کلروفیل و تغییر رنگ طبیعی آنها میشود (Heindl & Muller, 1997; Martinov et al, 2007).
برتری روشهای طبیعی خشک کردن نسبت به روش آون در دماهای مختلف بر مقدار اسانس گیاهان دارویی گزارش شده است (Maureen, 2000).
در تأثیر روشهای مختلف خشک کردن برکمیت و کیفیت اسانس گل محمدی نشان داده است که اسانس حاصل از گلبرگهای خشک شده در سایه نسبت به اسانس حاصل از دماهای 30 و 40 درجه سلسیوس آون و روش آفتاب از لحاظ میزان اسانس دارای تفاوت معنیداری نبود ولی میزان سیترونلول و ژرانیول بالاتری داشت و دارای درصد ترکیبهای مومی و سنگین کاهنده کیفیت اسانس کمتری بود (Ahmadi et al, 2008).
در روش خشک کردن با میکروویو، علاوه بر کاهش مدت زمان لازم برای خشک شدن نیز افزایش توان از 100 به 600 وات سبب کاهش محتوای اسانس شده است (Diaz et al, 2003).
در گیاه مرزه (Sefidkon et al, 2006)، برتری روش خشک کردن در آون 45 درجه سانتیگراد نسبت به روش سایه و آفتاب (از نظر کاهش میزان اسانس) مورد تأکید قرار گرفته است.