Abstract:
رخداد کولاک برف یکی از مخاطرات اقلیمی است که از ترکیب سایر عوامل اقلیمی مانند دما (دمای زیر صفر)، برف و باد (سرعت 15 متر بر ثانیه) رخ میدهد. در این تحقیق شرایط رخداد کولاک برف در شمال غرب ایران با روشهای آماری و همدیدی انجام میشود. با تحلیل همه کدهای هواشناسی کولاک (36، 37، 38 و 39) در دوره آماری 1987-2016 برای 11 ایستگاه همدید منطقه مورد مطالعه، کدهای با کولاک شدید برف (37،39) انتخاب گردید. سپس با استفاده از دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل، باد و دمای ترازهای 500 و 850 هکتوپاسکال اخذ شده از پایگاه دادههای باز تحلیل جوی NCEPNCAR، الگوهای همدیدی رخداد کولاک واکاوی گردید. تحلیلهای آماری در مورد ارتباط اثر عوامل جغرافیایی بر کولاک شدید برف نشان داد که عامل ارتفاع بیشترین تأثیر را در شدّت، افزایش و تفاوتهای مکانی رخداد این پدیده دارد. بررسی الگوهای همدید رخداد پدیده کولاک نشان داد که 5 الگوی اصلی در ایجاد آن در منطقه نقش دارد. الگوهای همدیدی ایجاد کننده شامل تشکیل یک مرکز کم ارتفاع بریده، عبور فرودی بلند از ایران، شکلگیری ناوهی نسبتاً عمیق و کشیده شده شرق مدیترانه، سامانه بندالی از نوع رکس و تشکیل سامانههای بندالی امگایی است. در بین الگوهای بهدست آمده، الگوهایی که به صورت بندالی بودند، مهمترین نقش را در ماندگاری و انتقال جریانات توأم با سرما داشته و سایر الگوها علیرغم فراوانی که داشته اند به صورت دورهای، از شدت و ضعف برخودار بودند.
The blizzard incident is one of the climatic hazards that occurs due to the combination of other climatic factors such as temperature (below zero), snow and wind (at 15 m/s). In this research, the conditions of blizzard in Northwest of Iran are carried out using statistical methods. By analyzing all the meteorological codes of the blizzard (36, 37, 38 and 39) during the statistical period from 1987 to 2016 for 11 synoptic stations of the study area, codes with severe blizzard (37, 39) were selected. Then, using the geopotential height, wind and Leveling temperature of 500 and 850 hpa, obtained from the NCEP/NCAR open source database, the synoptic patterns of blizzard incident analyzed. Statistical analysis of the relationship between the effects of geographic factors on severe blizzard has shown that the factor of height has the greatest effect on intensity, increase and incident spatial differences of this phenomenon. The study of the synoptic patterns of the incident of the blizzard phenomenon showed that five main patterns play a role in creating it in the region. The synoptic patterns of development include the formation of a low cut-off center, a long landing passage from Iran, the formation of a relatively deep and drawn Mediterranean East, The rectangular system is a rex-shaped system and is an umbilical bundle system. Among the patterns obtained, the patterns that were bundled were, the most important role in the survival and transfer of flows associated with cold, and other patterns, despite the frequency they had, were periodically of severity and weakness.
Machine summary:
الگوبندي و تحليل همديد رخداد کولاک برف هاي شديد شمال غرب ايران علياکبر شمسيپور١؛ دانشيار گروه جغرافياي طبيعي، دانشکده جغرافيا، دانشگاه تهران ، ايران .
در اين تحقيق شرايط رخداد کولاک برف در شمال غرب ايران با روش هاي آماري و همديدي واکاوي شده است .
در تحقيقات داخلي، اکثر مطالعات انجام شده در مورد مخاطرات محيطي چون سيل (نجف پور، ١٣٩٢؛ قاسميفر و همکاران ، ١٣٩٦)، بارش هاي سنگين (شمسيپور و همکاران ، ١٣٩٧؛ خورشيددوست و همکاران ، ١٣٩٥)، يخبندان (محمودي و همکاران ، ١٣٩٤؛ قويدل و همکاران ، ١٣٩٥)، طوفان گرد و خاک (بحيرايي و همکاران ، ١٣٩١؛ ملکوتي و 1 Blizzard 2 Adelie Land همکاران ، ١٣٩٢) بوده است و در مورد مخاطراتي مثل موج گرما (کرمپور و همکاران ، ١٣٩٦)، کولاک برف (شکيبا و همکاران ، ١٣٩٤) و سوزباد (ايمان روستا، ١٣٩٣) مطالعات کمتري انجام شده است .
همچنين اکثر پژوهش هاي انجام شده در مورد کولاک برف ، با ديدگاه آماري و همديدي به صورت مطالعه موردي و با روش چشمي صورت گرفته است که براي نمونه مي توان به تحقيقات انجام شده در مناطق شمال غرب (هوشيار و عاشري، ١٣٩٠)، استان کردستان (اصغري و عليجاني، ١٣٩٤؛ اصغري و کريميان ، ١٣٩٤)، استان آذربايجان شرقي (ملازاده و همکاران ، ١٣٩٣) و مناطق شمال غرب (خوشحال دستجردي و کاميار،١٣٩٦) اشاره نمود.
بررسي الگوهاي رخداد پديده کولاک نشان داد که ٥ الگوي اصلي در ايجاد آن در منطقه نقش داشته که الگوي اول ناشي از تشکيل يک مرکز کم ارتفاع بريده است که با ريزش هواي سرد در آسياي مرکزي و شرق اروپا ، باعث کاهش دما در شمال غرب شده است .