Abstract:
معماری گذشته ایران مانند دیگر هنرها و دانش ها، بهترین خود در مکان و زمان خود بوده که بسیاری از ویژگی های آن در شهرسازی و معماری امروزه ما دیگر نقشی ندارد. در مقاله حاضر با بررسی ویژگی معماری گذشته ایران، سعی می شود دلیل فقدان رنگ تعلق را در معماری امروزه جامعه کشورمان را بررسی شود. برای این منظور نمونه هایی از خانه های سنتی دارای سکنه شهر شیراز به صورت میدانی بررسی می شود و نظرات ساکنین آنها با استفاده از پرسش نامه هایی که حول حس تعلق طراحی شده اند مورد تحلیل قرار گرفت. بررسی های (SPSS) جمع آوردی شده و با استفاده از نرم افزار انجام شده نمایانگر این بود که خانه های گذشته ما در کالبد و عناصر کالبدی، در دو خصلت فرم و اندازه که در عناصر مختلفی مانند حیاط، ایوان، سردر، نورگیر و فرم در و پنجره وجود دارند و نیز در عناصر تزئینات که در عناصری مانند تزئینات حیاطها، نماها و فضاهای داخلی نمود زیادی دارند. درنهایت نتیجه به دست آمده حاکی از این است که اگر در مساکن جدید از خانه های سنتی الگوبرداری مناسب صورت گیرد، می توان حس تعلق را در ساکنین این خانه ها افزود.
Machine summary:
برای این منظور نمونههایی از خانههای سنتی دارای سکنه شهر شیراز بهصورت میدانی بررسی میشود و نظرات ساکنین آنها با استفاده از پرسشنامههایی که حول حس تعلق طراحی شدهاند جمع آوردی شده و با استفاده از نرمافزار (SPSS) مورد تحلیل قرار گرفت.
کلمات کلیدی: حس تعلق به مکان، تعلق کالبدی، خانههای سنتی - نویسنده مسئول: دانشجوی دوره دکتری معماری 1- مقدمه تعلــق مکانــی بــه رابطه شــناختی با یــک محیط یا یــک فضای خاص اطلاق میشود و درواقع دلبستگی به مکان رابطه نمادین ایجــاد شــده توســط افــراد بــه مــکان اســت کــه معانــی احساســی، عاطفــی و فرهنگی مشــترکی به یــک فضای خــاص میدهد (Altman & Low، 1992).
این مباحث سؤالاتی را در ذهن شکل میدهد ازجمله که: - چه عواملی در ایجاد حس تعلق کالبدی به مکان مؤثر هستند؟ - در نســبت بــا حــس تعلــق کالبــدی در خانههای ســنتی چه میزان از این حس در مجتمعهای مسکونی امروزی وجود دارد؟ - چگونه میتوان با کمک عناصر معماری سنتی، مجتمعهای مسکونی امروزی را با حس تعلق کالبدی بالا طراحی نمود؟ پاســخ بــه این سؤالات اهمیت و ضــرورت اینگونه مطالعات را بیشازپیش نشــان میدهد؛ چــرا کــه پرداختــن بــه چنیــن پژوهشهایــی نقــش مهمی در شــناخت اصول حاکم بــر معماری ســنتی کشــور دارد و طراحــان و معمــاران معاصــر میتوانند بــا شناخت این اصول، حس تعلق کالبدی به مکان را برای ساکنین مجتمعهای مســکونی امــروزی بهعنوان الگــوی غالــب مســکن شهری معاصر کشور ارتقا بخشند.
این همبستگی نشــان میدهد کــه عوامل کالبدی (شــکل و انــدازه عناصــر، روابط و چیدمان و بافت و تزئینات) برای ساکنین از سایر موارد مانند شرایط مالی، خویشــاوندی، دسترســی به امکانات و نزدیکی به محل کار در شکلگیری حس تعلق به خانه مهمتر بوده است.