Abstract:
هدف از این پژوهش تحلیل گفتمان انتقادی فرودستی زنان از خلال تحلیل چهار فیلم سینمایی عروس آتش، کاغذ بیخط، خانة پدری و ناهید است. چارچوب نظری استفادهشده نظریة خودمداری قاضیمرادی است که با روش تحلیلگفتمان انتقادی فرکلاف انجام شده است. تحلیلگفتمان انتقادی با پیوند میان ساختارهای گفتمانی و بافتهای اجتماعی میتواند به درک ما برای فهم مسائلی که وجود دارد کمک کند. از جمله نظمهای گفتمانی مسلط، گفتمان پدرسالاری است که روابط بین دو جنس را از موضع قدرت واسازی میکند؛ همچنین، گفتمانِ سنت و تجدد که باعث میشود سوژهها به بازتعریف هویت خویش دست بزنند. این روش شامل سه مرحلة توصیف، تفسیر و تبیین است. برای این منظور، در مرحلة توصیف، به ویژگیهای صوری متن (تحلیل دیالوگها و سکانسها) توجه شده است. در مرحلة دوم، که مرحلة تفسیر است، به بیناگفتمانیت (پرکتیس گفتمانی) پرداخته شده است؛ و در مرحلة آخر تأثیر متقابل ساختارهای کلان اجتماعی بر متن با تکیه بر نظریة خودمداری بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که چگونه از گذار دو فضای گفتمانی سنت و تجدد، نظم گفتمان جنسیتی و روابط قدرت نهفته در این سلسلهمراتب، باعث فرودستی زنان و سپس مقاومت آنها در برابر فرادستی مردان شده است. زنانگیهای مدرن و سنتی نهتنها در تقابل باهم قرار میگیرند، بلکه از سویی دیگر، دال زنانه در مقابل سوژههای مرد سنتی و مدرن نیز بازنمایی میشود.
The purpose of this study is to analyze the critical discourse of women's inferiority through the analysis of four films: Fire Bride, Lineless Paper, Father's House and Venus. The theoretical framework used is Judge Moradi's theory of self-determination, which has been done by Fairclough's method of critical discourse analysis; Critical discourse analysis, by linking discourse structures and social contexts, can help us to understand the issues that exist. Among the dominant discourse systems is patriarchal discourse, which deconstructs relations between the sexes from a position of power; Also, the discourse of tradition and modernity that causes subjects to redefine their identity. This method has three stages of description, interpretation and explanation; For this purpose, in the description stage, attention is paid to the formal features of the text (analysis of dialogues and sequences). In the second stage, which is the stage of interpretation, inter-discourse (discourse practice) is discussed; Finally, the interaction of macro-social structures on the text based on the theory of autonomy has been investigated. The results show how the transition between the two discourse spaces of tradition and modernity, the order of gender discourse and the power relations inherent in this hierarchy, has led to the inferiority of women and then their resistance to the superiority of men. Modern and traditional femininity not only contrast with each other, but on the other hand, the feminine sign is also represented in front of traditional and modern male subjects.
Machine summary:
سینما، به منزلۀ متنـی کـه روابـط جنسـیتی را بازنمـایی مـی کنـد، می تواند به صورت خودآگاه / ناخودآگاه فرادستی مردان و فرودستی زنان را نهادینه کند؛ چنـین متنی ظرفیت های گوناگون برای به تصویر کشیدن لایه های مختلف روابط جنسـیتی موجـود در جامعه را دربردارد؛ متن سینمایی آینۀ جزئی ترین روابطی است کـه در جامعـه جریـان دارد و از طریق عملکردهای اجتماعی که از روابط متقابل کنشگران اجتماعی حاصل می شود می تواند بـه خلق معنا دست بزند.
ازایـن رو، پـژوهش حاضـر قصـد دارد بـا اسـتفاده از روش تحلیـل گفتمـان انتقادی ، فیلم های عروس آتش ، کاغذ بیخط ، خانۀ پدری و ناهید را با توجه به ساختار مضمونی و محتوایی آن ها بررسی کند تا بتواند به این سؤال ها پاسخ دهد: فیلم ها در سطح متنـی چگونـه روابط جنسیتی را نشان می دهند؟ چه گفتمان هایی بر فضای فیلم ها حاکم است ؟ پیشینۀ پژوهش خادم الفقرایی و کیانپور [٦] در مقاله ای با عنوان «تحلیل گفتمان فـیلم زنـدگی مشـترک آقـای محمودی و بانو با تمرکز بر داغ ننگ ناشی از تقابل سنت و مدرنیته » با روش فرکلاف و رویکـرد پدام به به تحلیل این فیلم پرداخته اند.
تأکیـد روان شناسان گفتمانی بر تحلیل گفت وگوست و لاکلائو و موفه همه چیـز را گفتمـانی مـی بیننـد؛ درحالی که نظریۀ گفتمان انتقادی به دیالکتیک بـین مـتن و نهادهـای اجتمـاعی تأکیـد دارد و منعطف تر از سایر رویکردهاست ؛ فرکلاف قائل به حضور سه سطح در روش خود است که شامل پرکتیس اجتماعی ، پـرکتیس گفتمـانی و مـتن اسـت کـه منظـور وی تـأثیر جامعـه بـر مؤلـف (پرکتیس گفتمانی ) است که درنهایت به تولید یک متن منجر می شود.