چشم‌ها و دست‌ها؛ تاثیر هماهنگی چشم و دست در پیشرفت یادگیری Journal Article

در عصر حاضر، تعلیم‌و‌تربیت و به‌طورکلی یادگیری بخش مهمی از زندگی هر فرد را تشکیل می‌دهد. به‌علاوه، کیفیت و کمیت یادگیری نقش مهمی در زندگی آینده فرد دارد؛ زیرا نه‌تنها دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها، بلکه جامعه نیز مبالغ زیادی را صرف تحصیل دانش‌آموزان در دوره‌های مختلف تحصیلی می‌کند (قایدرحمتی و همکاران، 1396). ارقام یونسکو نشان می‌دهد که مجموعه هزینه‌های دولت‌ها برای تعلیم و تربیت در کشورهای در حال توسعه افزایش یافته است. پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین و عینی‌ترین معیارها برای بررسی و ارزیابی کارایی و اثربخشی نظام آموزشی است (قاسمی و همکاران، 1395). بسیاری از پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که تجربه آموزش‌های پیش‌دبستانی می‌تواند بیشترین شرایط رشد و پیشرفت را در اختیار کودک بگذارد. سال‌های اولیه زندگی در رشد جسمانی، اجتماعی، شناختی و زبانی انسان نقش اساسی دارد؛ چون طی این دوره، مبنا و اساس رشد بعدی پایه‌گذار می‌شود. لذا هر تحول و نوآوری آموزشی را باید از سال‌های اولیه کودکی مورد توجه قرار داد و برنامه‌ریزی‌های آموزشی دوران کودکی و بعد از آن را بر پایه و بنیان قوی بنا نهاد. یکی از زمینه‌هایی که رابطه آن با یادگیری و پیشرفت تحصیلی مشخص شده، هماهنگی دیداری‌ـ حرکتی است (والاس، جرالد و مک‌لافین، 1369). کودکان برای استفاده از آموزش‌های دبستانی باید از این نظر به سطح رشد لازم رسیده باشند. هماهنگی دیداری‌ـ حرکتی در ارتباط با توانایی یکپارچه کردن مهارت‌های پردازش اطلاعات بینایی با حرکات ظریف یا به عبارت دیگر هماهنگی چشم و دست مطرح می‌شود (مژگان و مینایی، 1382؛ به نقل از یوسفی،1390).

هماهنگی دیداری‌ـ حرکتی در ارتباط با توانایی یکپارچه کردن مهارت‌های پردازش اطلاعات بینایی با حرکات ظریف یا به عبارت دیگر هماهنگی چشم و دست مطرح می‌شود (مژگان و مینایی، 1382؛ به نقل از یوسفی،1390). یکپارچگی دیداری‌ـ حرکتی، نوعی توانایی عمومی است که مهارت‌های پردازش اطلاعات بینایی را با مهارت‌های حرکتی هماهنگ می‌سازد، که نام دیگر آن هماهنگی چشم و دست می‌باشد. این مهارت عمدتاً با توانایی ترسیم در کودک و هماهنگی چشم و دست او مورد بررسی قرار می‌گیرد (شجاعی، 1391). بر این اساس، برای یادگیری نوشتن لازم است در بسیاری از مهارت‌های حرکتی، برنامه‌ریزی حرکتی و هماهنگی حرکات ظریف انگشت‌ها و هماهنگی چشم و دست، مهارت و تبحر ایجاد شود (لرنر، 1384). چند نمونه بازی‌های حسی‌ـ حرکتی با توجه به مطالب ارائه شده، فعالیت‌های زیر جهت تقویت ادراک دیداری‌ـ حرکتی کودکان پیش‌دبستان و پایه اول دبستان پیشنهاد می‌گردد: • بازی 1: از کودک بخواهید توپ تنیس را با دست برتر خود به زمین بزند و با همان دست آن را دریافت کند. • بازی 4: از کودک بخواهید توپ تنیس را با دست غیر برتر خود به زمین بزند و با همان دست آن را دریافت نماید. • بازی 5: از کودک بخواهید توپ تنیس را با دست غیر برتر خود به زمین بزند و با دست مخالف (دست برتر) آن را دریافت نماید. • بازی 6: از کودک بخواهید در فاصله ده قدمی مقابل دوست خود بایستد و توپ تنیس را در میانه فاصله با دوست خود با دست برتر به زمین بزند.