Abstract:
حلیمی شیروانی از شعرای ناشناخته اوایل قرن دهم هجری است. درباره احوال حلیمی جز اطلاعاتی پراکنده که از تذکرههای مختلف و بهویژه شعر او به دست میآید، آگاهی چندانی در دست نیست. همین اطّلاعات پراکنده و اندک موجب شده است صاحبان تراجم در شرححال او و حلیمی فرهنگنویس، صاحب بحرالغرایب، دچار اشتباه شوند. حلیمی شیروانی در اوایل سده دهم در شیروان آذربایجان متولّد شد، به گیلان و قزوین مسافرت رفت، سپس در میانه عمر به شام مهاجرت کرد. کلّیات حلیمی مشتمل بر بیش از شش هزار و پانصد و پنجاه بیت است که تاکنون تصحیح و تحقیقی بر آن صورت نگرفته است. تنها نسخه کلیات حلیمی در کتابخانه لالااسماعیل ترکیه نگهداری میشود. این کلیات مشتمل بر قصیده، غزل، رباعی، قطعه و همچنین حاوی شش رساله و سه منظومه است. حلیمی در سرودن شعر مصنوع، قصاید بینقطه، معماگویی و مادهتاریخ مهارت بسیار داشته است. وی شاعری سنّتشکن و هنجارگریز است؛ چنانکه در چندین جای، خود را مخترع نوعی از قصیده و طرزی خاص از شعر میداند.مقاله حاضر ضمن معرّفی این شاعرِ ناشناخته، امّا پُرکار، پژوهشی در ویژگیهای سبکشناختی و مضامین شعری اوست.
Halimi Shirvani is an anonymous poet in the early tenth century. There is no exact information about his life except a little information obtained from various biographies especially his poetry. Due to the various and little information, biographers have made some mistakes about Halimi who has written about culture and the owner of Bahr al-gharayeb. It is clear that he was one of the Indian-style poets who was born in Shirvan in the early tenth century, traveled to Gilan and Qazvin, and then migrated to Levant in the middle of his life. Halimi's poetical works include more than 6550 verses, which have not yet been reviewed and corrected, and its only copy is kept in the Lala Ismail Library in Turkey. These poetical works include qasida, ode (ghazal), quatrain (ruba’i), fragment (qit’a) as well as six epistles and three poems. His poetical works show that Halimi had been able to compose artifact poem, odes without dot, mystery and chronogram. He is an iconoclastic and a norm deviation poet; as he has repeatedly called himself "the inventor" of a kind of ode or a special manner. The present article introduces this anonymous and prolific poet as well as reviews his cognitive style features and poetic themes.
Machine summary:
ازآنجاکه تصحیح نسخههای خطی گامی در جهت معرفی شعرا و نویسندگان کمتر شناخته شده و کمکی به افزایش آگاهی در مورد سبک دورههای مختلف زبان و ادبیات فارسی است، ایجاب می کند که به کلیات حلیمی شیروانی به طرزی روشمند و علمی نگریسته شود و از خلل متن کلیات ویژگیهای ادبی، هنری، اجتماعی و تاریخی بیرون کشیده شود.
پیشینه پژوهش در بررسی های دقیق به عمل آمده از پایگاههای اطلع رسانی و نیز کاوش در منابع کتابخانهای و اسنادی مشخص شد که تاکنون پژوهش و یا تصحیحی از کلیات حلیمی شیروانی صورت نگرفته و وی برای فارسی زبانان شاعری ناشناخته است .
در کتاب تاریخ نظم و نثر فارسی هم درباره او می خوانیم : »از شاعران ایران است که در نیمه اول قرن دهم در سوریه و در ترکیه می زیسته و اقسام مختلف شعر از او مانده و دیوانش در دست است« )نفیسی، ١٣٤٤: ٦٩٧(.
این حلیمی، گویا حلیمی شیروانی شاعر فارسی سرا باشد که در نیمه اول قرن دهم هجری در سوریه و ترکیه می زیسته و دیوانی در اقسام مختلف شعر از او بر جای مانده و مرحوم تربیت سرودههایی را از او در نسخه خطی شماره ٧١٣ کتابخانه حمیدیه استانبول، مورخ ٩٤٥ هجری دیده است )ذاکرالحسینی، ١٣٨٣: ٧-٦(.
از ویژگیهای لغوی کلیات حلیمی میتوان به این موارد اشاره کرد: - کاربرد برخی از اعداد بهصورت خاص که ظاهرا تابعی است از گونه زبانی فارسی متداول در آذربایجان قدیم.
در کلیات حلیمی بیش از شصتوهشت برگ از متن در جایجای نسخه بهصورت منثور آمده که به نثر فنی نگارش یافته و بسیاری از ویژگیهای بارز سبکی عصر صفوی بهخوبی در این بخش مشهود است.