Abstract:
کتاب درسی از ابزارهای مهم آموزش به شمار میرود. بنابراین در خصوص چگونگی طراحی و تدوین و نشر آن لازم است نهایت دقت صورت گیرد. آثاری درباره چگونگی طراحی و تألیف کتاب درسی منتشر شده است که یکی از این آثار کتاب پژوهش و نگارش کتاب درسی است که میتواند مورد استفاده محققان و مؤلفان و دستاندرکاران تألیف کتب درسی قرار گیرد. در این مقاله با استفاده از روش پژوهش کاوشگری فلسفی انتقادی به نقد این کتاب پرداخته شده است. اهمیت این کتاب در انعکاس طیف گستردهای از پژوهشهای کتاب درسی در جهان، پژوهشمحور بودن آن و پرداختن به مباحث اساسی از جمله تأثیرات ارزشی و تأثیرات گوناگون کتاب درسی است. از مزایای این کتاب میتوان به استفاده از ابزارهای مختلف برای فهم بیشتر مطالب مانند نمودار و جدول و مناسب بودن نوع حروف و اندازه آنها اشاره کرد. کاستیهای آن نیز شامل نارسایی در نظم منطقی مطالب و عدمتشریح و توضیح کافی برخی مفاهیم، عدماستفاده از طراحی مناسب و تضاد رنگها و حاشیه نامناسب و عدمجذابیت است.
Textbooks are one of the most important teaching tools. Therefore, it is necessary to be very careful about how they are designed and edited. Works on textbook design and authoring have been published, one of which is textbook research and writing that can be used by scholars, authors, and textbook contributors. In this article, this book has been criticized, using a critical philosophical research. The importance of this book in reflecting the wide range of textbook research in the world, its being research-oriented, and addressing fundamental issues are among the advantages. The benefits of this book include the use of various tools to understand more about the contents, such as charts and tables, and the type of letters and their size. Its disadvantages include failure to rationalize the content and misinterpretation of some concepts, lack of proper design and contrast of colors, and inappropriate margins and unattractiveness.
Machine summary:
کتاب درسی متن آموزشی مطمئنی است که مجموعه اطلاعاتی را در یک حوزۀ خاص علمی برای فراگیران خاص تأمین میکند (رضوانی و امیری ۱۳۹۲) و باتوجهبه آنکه عامل اصلی تمرین و آموزش روزانه است، مدرسان از آن بهمنزلۀ منبع اصلی محتوا، برنامۀ درسی، و ابزار اصلی تدریس در تعیین و جهتدهی یادگیری استفاده میکنند (Sikorová et al.
فقط چند کتاب از کتابهای تألیفی به زبان فارسی ترجمه یا تألیف شده است که میتوان کتاب نحوۀ نگارش و تهیۀ کتاب درسی دانشگاهی، کتاب درسی دانشگاهی 1 ساختار و ویژگیها، کتاب درسی دانشگاهی 2 فناوری اطلاعات و ارزشیابی، نگارش و تهیۀ ملحقات کتاب درسی دانشگاهی، مقدمهای بر شیوۀ طراحی و تألیف کتاب درسی دانشگاهی، عملکرد گرافیک در کتاب درسی دانشگاهی، پژوهش و نگارش کتاب درسی دانشگاهی، و گرافیک درخدمت یادگیری را نام برد که در سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) منتشر شدهاند و کتاب حاضر نیز یکی از آنهاست.
بسياري از منابع مربوط به دهۀ 1990م از در سالهای اخیر، تحقیقات و مقالات یان میک در حوزة کتاب درسی بر چند محور موضوعیِ خاص تمرکز یافته است که از مهمترین آنها میتوان به «بررسی نقش جنسیت دانشآموزان در میزان بهرهگیری از کتاب درسی» و «بهکارگیری نرمافزارها و فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در تحلیل و ارتقای کیفیت کتب درسی» اشاره کرد.
PhD of Curriculum Studies, Member of the Research Institute of Education (RIE) and Secretary of the Educational Sciences Group of the Iranian Council for Reviewing Books and Texts in Humanities, Tehran, Iran, Hosseini261@gmail.