Abstract:
معناشناسی یکی از بهترین روشهای برای بررسی متون میباشد. مقاله حاضر درصدد تبیین سیمای کلی فرشتگان با رویکردی معناشناسانه است. در این جستار که با استفاده از روش معناشناسی واژههای قرآنی صورتگرفته، پس از تبیین مفهوم و ماهیت واژه ملائکه در لغت و نظر مفسران، کاربرد قرآنی این واژه و همچنین واژههای همنشین و جانشین آن بررسی شده است. سپس با استفاده از قاعده سیاق و دقت در مقتضای آیات، چگونگی کاربرد آن در سرتاسر قرآن کریم تبیین گردیده است.
یافتهها نشان میدهد که این واژه در کاربرد وحیانی بر محور جانشینی با واژههایی رسل، مدبّرات امرا و ... و بر محور همنشینی با واژگان روح، رسول و ... در یک حوزه معنایی قرار میگیرند. یکی از نتایج مهم این بررسی، آشکار شدن پیوند معنایی عمیق این واژه با سایر واژههای همحوزه در قرآن است.
Semantics is one of the best ways to study texts. This article seeks to explain the general appearance of angels with a semantic approach. In this research, which has been done using the semantic method of Quranic words, after explaining the meaning and nature of the word angels in the words and opinions of commentators, the Quranic usage of this word and also its accompanying and successive words have been studied. Then, using the rule of context and accuracy in the requirements of the verses, how it is used throughout the Holy Quran is explained.
The findings show that this word in revelative application, on the axis of succession, is place in the same semantic realm with the words Prophet and the modesty of the commandments (Mudabirat- al-amr) and on the axis of coexistence with the words of the soul, the apostle. One of the important results of this study is the revelation of the deep semantic connection of this word with other similar words in the Qur’an.
Machine summary:
حال میتوان گفت سؤال اصلی این پژوهش این است که حوزه معنایی واژه ملائکه در قرآن کریم شامل چه واژگانی است؟ آیا برای این واژه، در قرآن کریم واژگان همنشین و جانشین نیز مطرح شده است؟ 2.
سفره: یکی از واژههایی که با واژه ملائکه هم حوزه است، واژه «سفره» میباشد، خداوند متعال از ملائکه بهعنوان «سفره» یاد کرده است «بِأَیْدِی سَفَرَهٍ؛ به دست فرشتگانی»(عبس/15) در کتب لغت این واژه به معنای نویسندگان و مفرد آن را «سافر» دانستهاند (راغب اصفهانی، همان، ص412؛ فراهیدی، همان، ج۷، ص۲۴۷؛ ازهری، ۱۴۲۱ق: ج۱۲، ص۲۷۸) برخی از اهل لغت علاوه بر تبیین معنای لغوی واژه «سفره»، به وجه تسمیه آن برای ملائکه نیز پرداختهاند، بهطور مثال ابن سیده گفته است: به کاتب، سافر و به کتاب سِفر میگویند از آن جهت که سافر تبیینكننده و توضیح دهنده و سفر همان چیز مکتوب است (ابن سیده، 1421ق: ج۸، ص۴۸۰).
رسل: نظیر آیه «وَ لَمَّا جاءَتْ رُسُلُنا إِبْراهِیمَ بِالْبُشْری؛ و به راستی، فرستادگان ما برای ابراهیم مژده آوردند»(هود/69) برخی از مفسران واژه الرسل را در این آیه جمع واژه رسول دانسته و مراد از آن را دستهای از ملائکه که بر حضرت ابراهیم(ع) بهصورت انسان نمایان شدهاند تا بشارت تولد اسحاق را به وی بدهند؛ تفسیر کردهاند (مغنیه، 1424ق: ج4، ص248).
بدینترتیب معنایی که از تفاسیر بر میآید؛ این است که واژه ملائكه در کنار رسل همنشین شده تا بهوسیله آن نشان دهد که بهصورت مطلق رسل بر فرشتگان و ملائکه قابل تطبیق است و قرآن كلمه رسل را بر ملائكهای كه واسطه وحی نبودند نیز اطلاق كرده است.
لذا میتوان گفت با توجه به نظر مفسران واژه رقیب عتید با واژه ملائکه میتواند بر محور جانشینی نیز در یك حوزه قرار بگیرند.