Abstract:
یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌رو در مدیریت بحران پس از زلزله، موضوع اسکان موقت حادثه‌دیدگان است. در این بین، تعیین مکان بهینه برای اسکان موقت پیش از وقوع بحران، از اساسی‌ترین نیازهای امروز شهرهای کشور است. علی‌رغم تحقیقات متعدد صورت گرفته، تاکنون تحقیق جامعی در زمینه مکان‌یابی بهینه محل اسکان موقت پس از زلزله از دیدگاه مدیریت بحران در نواحی شهری و براساس مجموعه‌ای جامع از همه معیارهای موثر صورت نگرفته‌است. تحقیق حاضر برای پاسخ گویی به این نیاز انجام شده و در آن در گام نخست، مهمترین عوامل موثر در انتخاب مکان بهینه برای اسکان موقت پس از زلزله در مناطق شهری در قالب 4 شاخص مهم ژئوتکنیکی، شهرسازی، دوری از تاسیسات خطرزا و دسترسی به تاسیسات حیاتی بررسی و به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی شده است. درادامه، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و تعریف معیارهای مورد نظر این شاخص‌ها به صورت لایه‌های اطلاعاتی در محیط GIS، اطلاعات حاصل ترکیب و تحلیل شده‌است. در نهایت مکان بهینه برای اسکان موقت برای شهر مهاباد با توجه به معیارهای مدیریت بحران شهری مشخص شده‌است. مطابق نتایج تحقیق، شاخص‌های دسترسی به تاسیسات حیاتی و دوری از تاسیسات خطرزا و معیارهای آنها از اهمیت بیشتری در مکان‌یابی بهینه برای اسکان موقت آسیب دیدگان برخوردارند. همچنین نتایج تحقیق نشان دهنده عدم توزیع مناسب فضاهای مورد نظر در سطح شهر و کمبود فضاهای باز کافی از جمله پارک‌ها و فضاهای باز شهری جهت استقرار آسیب‌دیدگان زلزله در سطح شهر مهاباد است.
One of the most important challenges in disaster management is site selection for temporary housing to be used by the people affected by disasters. Despite numerous studies in literature, the number of parameters considered in several studies on one hand and failure to provide a comprehensive and applicable method including all effective parameters studied in previous studies on the other hand, providing a comprehensive study to select an optimal place for optimal site selection for temporary housing before the disaster happened is necessary for all cities of Iran. Geographic Information System (GIS) and Analytic Hierarchy Process (AHP) are useful tools for this purpose. In this research, in an integrated study, the most important parameters in optimal site selection for temporary housing after earthquakes in urban areas has been considered in 4 indexes including geotechnical, urban planning, distance to dangerous facilities and distance to needed facilities. These four indexes with their parameters have been weighted using AHP. Then in GIS environment, the possible places for temporary housing are ranked and determined in terms of priority. According to the results, the best place for temporary housing has been presented for Mahabad city in West-Azarbayjan province. The results indicated that indices of distance to dangerous facilities and distance to needed facilities are more important than the other indices in the optimal location for temporary housing after earthquakes. In addition, a lack of proper distribution of the open spaces and lack of adequate open spaces such as parks in the mahabad city are challenging.
Machine summary:
تحقیق حاضر برای پاسخ گویی به این نیاز انجام شده و در آن در گام نخست ، مهمترین عوامل موثر در انتخاب مکان بهینه برای اسکان موقت پس از زلزله در مناطق شهری در قالب ٤ شاخص مهم ژئوتکنیکی، شهرسازی ، دوری از تاسیسات خطرزا و دسترسی به تاسیسات حیاتی بررسی و به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ارزش گذاری و اولویت بندی شده است .
هدف تحقیق حاضر، مکان یابی بهینه محل اسکان موقت پس از زلزله برای آسیب دیدگان با استفاده از روش تحلیل سلسه مراتبی (AHP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)در قالب مطالعه موردی در شهر مهاباد در استان آذربایجان غربی است .
در این راستا با در نظرگرفتن چهار شاخص ژئوتکنیکی، شهرسازی، دوری از تاسیسات خطرزا و دسترسی به تاسیسات حیاتی مورد نیاز که هر شاخص نیز دارای ریزمعیارهایی است و از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) محاسبه و ترکیب شده اند، محل بهینه برای اسکان موقت پس از زلزله در شهر مهاباد تعیین شده است .
نصیرپور و همکاران (١٣٩٣) به مکان یابی بهینه محل های اسکان موقت آسیب دیدگان ناشی از زلزله در مناطق شهری با استفاده از روش های چند معیاری در محیط GIS در منطقه یک کرج پرداخته و معیارهایی همچون دوری از تاسیسات خطرزا، دوری از گسل ، کاربری اراضی، دسترسی به پایانه ، توپوگرافی و شرایط اقلیمی، دسترسی به مراکز انتظامی و کاربری سبز را مدنظر قرار دادند.
(
, 
, 
)
