Abstract:
کشور ایران از جمله نواحی با خطر و ریسک لرزه خیزی بالا در کره زمین محسوب می شود. در این تحقیق کوشش شده است با استفاده از روش های تحلیل مکانی و به کمک نرم افزار ArcGis (9.3)، به بررسی و تحلیل نحوه توزیع جمعیت و خطر لرزه ای در این کشور پرداخته شود. به این منظور، داده های مرتبط با لرزه خیزی ایران از منابع مختلف گردآوری شده و به همراه اطلاعات مربوط به گسلش فعال، در تهیه نقشه های توزیع خطر لرزه ای ایران بکار برده شده است. به علاوه، بر اساس آمار منتشر شده از سرشماری نفوس و مسکن سال 1390، نقشه توزیع تراکم جمعیت ایران در سطح شهرستان ها، تهیه شده است. به کمک ابزار آمار و تحلیل مکانی در نرم افزار ArcGis (9.3) و با ترکیب اطلاعات لرزه خیزی و توزیع جمعیت و همچنین بررسی پراکندگی مراکز جمعیتی (شهرهای) ایران، نقشه پهنه بندی خطر لرزه ای – جمعیت این کشور تهیه شده است. بر این اساس، 4 پهنه تحت عناوین: پهنه خطر لرزه ای بالا-جمعیت بالا، پهنه خطر لرزه ای بالا-جمعیت کم، پهنه خطر لرزه ای کم-جمعیت بالا و پهنه خطر لرزه ای کم-جمعیت کم، در نقشه نهایی پهنه بندی، مشخص شده است. همچنین، موقعیت مکانی قرارگیری شهرها نسبت به گسل های فعال نیز مورد بررسی قرار گرفته است. به علاوه، در این تحقیق مشخص شده است که حدود 45 درصد از شهرهای مهم ایران، به عنوان مهمترین مراکز جمعیتی این کشور، در نزدیکی گسل های فعال و در معرض خطر بیشینه شتاب لرزه ای بیش ازg 5/ 0 قرار دارند. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند در برنامه ریزی های بلندمدت کشور برای آمادگی در برابر رخداد زلزله ها و تلاش برای کاهش خسارات ناشی از این پدیده طبیعی، سودمند باشد.
The country of Iran is within one of the most seismically active regions of the world. In order to answer this question that how population centers in this country spatially correlate with seismicity hazardous zones, a GIS-based geospatial analysis technique has been employed to assess this correlation. For this purpose, the population density layer map of the country has been prepared based on the national database gathered in 2011. In addition, seismicity hazard maps of the region were prepared by analysis and combining the earthquake data catalog (including historical and instrumental data) and active fault data of the region. By overlying the population density and seismicity hazards maps of the region and employing ArcGIS (version 9.3) package, four zones namely: high population - high seismicity, high population – low seismicity, low population – high seismicity, and low population – low seismicity, are defined in the country. Additionally, the location of major cities of Iran (as the main population centers of the country) in relation to the peak ground acceleration estimated for the neighboring active faults for the cities’ location was assessed. Results obtained indicate that the population density, as a spatial variable, shows a high positively correlation with the seismicity variables, meaning that the most of the high populated centers in Iran are located in areas with high seismicity hazards. It is also concluded that more than 45% of major cities of Iran are located in potentially high earthquake hazard zones, with estimated PGA equal or more than 0.5 g. The results of this study can be very useful for preparing a national long-term plan, necessary for the future development of the country, as well as for reducing and controlling the seismicity risk over the region.n correlation coefficient, Darab County.
Machine summary:
علاوه بر این ، در سایر کشورهای لرزه خیز دنیا نیز ارتباط توزیع مکانی جمعیت و خطر لرزه خیزی مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار گرفته است (٢٠٠٥ Nath ;٢٠١٣ Ara).
در طی دهه های اخیر مطالعه لرزه خیزی و لرزه زمین ساخت ایران موضوع تحقیقات بسیاری بوده است Berberian) (١٩٨١ Niazi &Shoja-Taheri ;١٩٧٨ Nowroozi &Mohajer-Ashjai ;١٩٧٦.
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ٤: نقشه موقعیت قرارگیری مراکز مهم جمعیتی ایران (شهرها) و گسل های فعال و لرزه زا همچنین ، در این تحقیق به منظور بررسی تغییرات تراکم جمعیت در ایران ، بر اساس داده های آماری حاصل از سرشماری نفوس و مسکن سال ١٣٩٠، جمعیت شهرستان های ایران استخراج گردید و برای تهیه نقشه توزیع مکانی تراکم جمعیت ایران مورد استفاده قرار گرفت .
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ٨: نقشه فراوانی گسل های فعال در شهرستان های ایران (بر اساس بررسی نقشه گسل های فعال ایران ) در ادامه و به منظور بررسی وضعیت قرارگیری مراکز جمعیتی کشور در ارتباط با خطر بیشینه شتاب لرزه ای، ابتدا بر اساس اطلاعات گسل های فعال ایران و بر اساس روابط تجربی ارائه شده توسط مهاجر اشجعی و نوروزی (١٩٧٨)، نوروزی (١٩٨٥)، ولز و کاپراسمیت (١٩٩٤) و آمبرسیز و جکسون (١٩٩٨)، بزرگی بیشینه قابل انتظار برای هر یک از گسل های فعال ناحیه مورد مطالعه ، محاسبه و پس از میانگین گیری، این بزرگیها تعیین شدند.
در نهایت ، پس از بررسی کلی اطلاعات مرتبط با لرزه خیزی ناحیه ایران و همچنین توزیع جمعیت در سطح شهرستان های این گستره ، نقشه نهایی پهنه بندی جمعیت - خطر لرزه ای ایران تهیه شده که در شکل ١٢ نشان داده شده است .
Iran Tehran of Earthquake Engineering and Seismology .
١٣٣٨-١٣٢٧ :(٥)٧٥ the Seismological Society of America Earthquake hazard .