Abstract:
رخداد بیابان‌‌‌‌زایی با حذف پوشش گیاهی، منجر به ایجاد آثار نامطلوبی از قبیل فرسایش و تخریب اراضی و نیز تشدید سیلاب‌‌‌‌ها شده و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی را به دنبال دارد. به منظور بررسی اثر خصوصیات خاک‌‌‌‌شناسی بر پتانسیل بیابان‌‌‌‌زایی مخروط افکنه-های مشرف به ارتفاعات حلقه دره و جارو (منطقه اشتهارد، استان البرز)، نخست اقدام به تهیه‌ی نقشه‌ی طبقات شیب، کاربری اراضی و زمین شناسی کاربردی با هدف ایجاد واحدهای همگن و تعیین خصوصیات خاک شد، به‌‌‌‌طوری‌‌‌‌که از طریق روی‌‌‌‌هم قرار دادن و تقاطع این نقشه‌ها با لایه شبکه‌‌‌‌ای ایجاد شده به‌‌‌‌وسیله برنامه جانبی ET GeoWizards در نرم‌‌‌‌افزار ArcGIS 10.3، نقشه‌ی واحدهای کاری حاصل شد. در این تحقیق سه شاخص حساسیت‌‌‌‌پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری خاک در نظر گرفته شد که در نهایت هر یک به‌‌‌‌صورت نقشه‌ای طبقه‌بندی شده، ارایه گردیدند. در این تحقیق، نمونه برداری خاک با هدف ایجاد نقشه‌‌‌‌های شوری (159 نمونه) و نفوذپذیری (174 نمونه) در منطقه تحقیق به انجام رسید. سپس اقدام به محاسبه وزن معیارها و نیز نسبت سازگاری با کاربرد روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) شد. در این تحقیق از روش FUZZY SAW به منظور تعیین پتانسیل و اولویت بندی گزینه‌‌‌‌ها استفاده شد، به‌‌‌‌طوری‌‌‌‌که پس از تعریف اعداد فازی مثلثی مربوط به عبارات زبانی در دو طیف چهار و هفت‌‌‌‌گانه، اقدام به محاسبه شاخص ارجحیت گزینه‌‌‌‌ها گردید. بر اساس نتایج به‌‌‌‌دست آمده، دامنه تغییرات مقادیر ارجحیت گزینه‌‌‌‌ها مبتنی بر روش AHP-FUZZY SAW برای عبارت‌‌‌‌های زبانی چهار و هفت‌‌‌‌گانه به ترتیب از 254/ 0 تا 889/ 0 و 236/ 0 تا 903/ 0 متغیر است. نتایج تحقیق مبتنی بر طیف چهارگانه نشان‌‌‌‌داد که 18/74 درصد (77/ 4245 هکتار) از منطقه دارای پتانسیل بیابان‌‌‌‌زایی کم و 82/ 25 درصد (67/ 1477 هکتار) دارای پتانسیل بیابان‌‌‌‌زایی خیلی زیاد است. نتایج تحقیق مبتنی بر طیف هفت‌‌‌‌گانه نیز نشان‌‌‌‌داد که 18/ 74 درصد (77/ 4245 هکتار) از منطقه دارای پتانسیل بیابان‌‌‌‌زایی کم، 78/ 9 درصد (53/ 559 هکتار) دارای پتانسیل بیابان‌‌‌‌زایی زیاد و 04/ 16 درصد (14/ 918 هکتار) دارای پتانسیل بیابان‌‌‌‌زایی خیلی زیاد است.
Desertification event by eliminating plant cover leads to the unfavorable effects such as erosion, land degradation, accelerated floods and also unfavorable environmental outputs. In the investigation of pedological criterion affecting on land degradation in alluvial fans Surrounding Halghe Dareh and Jaroo Mountains, Eshtehard, Karaj, first, maps of slope classes, land use, and geology were created, then a map of units was founded by overlaying and crossing these maps and grid layer created by extension of ET GeoWizards in ArcGIS 10.3 software. In this research three indices of erodibility, salinity and permeability of soil were considered, finally, each of them was shown in the shape of the classified map. In this study, soil sampling was carried out to create maps of salinity, 159 samples, and permeability, 174 samples. Then, weights of criteria and consistency ratio were calculated by AHP method. In this research, FUZZY SAW method was used to prioritize the options, in the manner that after defining the triangular fuzzy numbers in four and seven level scales, the preferred index was calculated. The results show that the preferred index obtained from AHP-FUZZY SAW technique alters from 0.254 to 0.889 and 0.236 to 0.903 for four and seven level scales, respectively. According to the four levels of linguistic variables, 74/18% (4245/77 ha) and 25/82% (1477/67 ha) of the area were classified into two classes of low and very high desertification potential, respectively. The results also showed that in the seven levels of linguistic variables, 74/18% (4245/77 ha), 9/78% (559/53 ha), and 16/04% (918/14 ha) of the area were classified into three classes of low, high, and very high desertification potential, respectively.
(
, 
, 
)
