Abstract:
واکاوی آمار بلندمدت رخداد گردو غبار استان خوزستان نشان می‌دهد که این استان از60 سال گذشته با پدیده گردو غبار مواجه بوده است اما طوفان های گردوغبار فراگیر با پوشش مکانی بیش از 50 درصدی و حداقل تداوم زمانی2 روزه در دو دهه اخیر مهمان این استان شده است. دو شرط لازم برای وقوع طوفان‌های گردو غبار فراگیر یکی فراهم بودن بستر و وجود ذرات ریزدانه با قطر کم و حجم زیادکه تشکیل منبع گردو غبار را داده باشد و یکی هم شرایط سینوپتیک - دینامیکی به عنوان نیروی محرکه و منتقل کننده ذرات گردو غبار از مناطق منشاء به سایر مناطق است. در همین راستا هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل الگوی همدیدی گردوغبارهای فراگیر استان خوزستان در دوره گرم سال می‌‌باشد. برای این منظور داده‌های مربوط به کدهای گردو غبار 20 ایستگاه سینوپتیکی از سازمان هواشناسی اخذ گردید. سپس با اجرای تحلیل خوشه‌ای به شناسایی الگوی‌های موثر بر گردوغبارهای خوزستان پرداخته شد. نتایج نشان داد که در تعیین الگوهای همدیدی طوفان گردوغباری دوره گرم سال، پنج الگو نقش دارند که شامل: 1) کم فشارحرارتی گنگ. 2) کم‌‌فشار گنگ، کم‌‌فشار شرق اروپا، پرفشار شمال شرق اروپا. 3) کم فشار گنگ، پرفشار اروپا. 4) پرفشار عظیم اروپا، پرفشار قزاقستان. 5) پرفشار کلاهک قطبی، کم‌‌فشار گنگ، کم‌‌فشار ایسلند. سازوکارهای همدیدی رخداد گردوغبار در الگوهای اول تا چهارم نقش کم‌‌فشار گنگ که در فصل گرم سال با گرمایش شدید هوا و با ماهیت حرارتی بر روی جنوب آسیا شکل می‌‌گیرد، نقش اساسی در رخداد گردوغبار بر روی خوزستان داشته است. همچنین نفوذ و گسترش زبانه‌‌های کم‌‌فشار بر روی بخش‌‌های وسیعی از خاورمیانه و مخصوصاً بیابان‌‌های عراق، اردن، سوریه و شمال عربستان، موجب تقویت جریان بالاسو و به طبع در نبود رطوبت سبب صعود و انتقال ذرات ریز گردوغبار و دیگر آلاینده‌‌ها به سمت کشور بویژه استان خوزستان شده است.
Statistical analysis shows that the long-term occurrence of dust Khuzestan province last 60 years has been faced with the phenomenon of dust. However, dust storms with coverage of more than 50 percent and minimum 2-day duration over the past two decades have become an uninvited guest. Two conditions for the occurrence of dust storms are: the presence of dust, the presence of substrates and the presence of fine particles with a small diameter and a large volume of dust forming the source; and the another synoptic-dynamic conditions as the driving force and the transfer of dust particles from the source regions to other areas. In this regard, the aim of this study is to analyze the general pattern of dust in Khuzestan province in the warm period of the year. For this purpose, data from 20 synoptic stations from the Meteorological Organization have been extracted. Then, by performing cluster analysis, identification of effective patterns on Khuzestan dust has been investigated. The results showed that five patterns were identified in determining the patterns of dust storms in the warm year, including 1) Gang low pressure thermal. 2) Gang Low-pressure, low-pressure Eastern Europe, high-pressure North-East Europe. 3) Gang Low pressure, high pressure in Europe. 4) The massive pressure of Europe, the high pressure of Kazakhstan. 5) Polar warhead high pressure, low pressure, Iceland low pressure. The results showed that the synchronous mechanisms of the dust occurrence in the first to fourth patterns, Gang low pressure thermal, which is formed during the hot season of the year with extreme warmth and heat in southern Asia, played a major role in the dust situation on Khuzestan. By placing high strength Azores in the middle of the atmosphere, the pressure difference conditions between the two high pressure and low-pressure centers have accelerated the flow velocity from higher levels to the lower levels of the atmosphere. Consequently, in conditions of lack of moisture on Khuzestan and through the passage of compressive systems from the ground and areas susceptible to dusty, dust was transported to the Khuzestan area.
(
, 
, 
)
