Abstract:
در چند دهه اخیر به دلیل افزایش جمعیت شهرها سیستم‌های حمل و نقل عمومی نظیر مترو، برای جابه جایی سریع و آسان‌تر مسافران ایجاد گردیده است.کلان شهر تبریز نیز از جمله شهرهای دارنده ی سیستم مترو در کشور است. وجود گسل تبریز در شمال آن به عنوان بزرگترین گسل شمال غرب کشور، همواره تهدیدی بزرگ به شمار می‌رود، همچنین به دلیل سیلاب شدید و آبگرفتی معابر شهر تبریز سالهای اخیر، بررسی مخاطرات احتمالی در مسیرهای مترو و ایستگاه‌های آن در کلانشهر تبریز ضروری به نظر می‌رسد. به منظور داشتن دید کلی و جامع نسبت به وضعیت این مخاطرات (سیل و زلزله) نقشه تلفیقی هر دو مخاطره،که از هم‌پوشانی دو نقشه پهنه‌بندی سیل و زلزله با استفاده از مدل FUZZY-AHp تهیه شد. هدف تحقیق حاضر شناسایی خطر سیلاب و زلزله در خطوط مترو و ایستگاه‌های محدوده مورد مطالعه با استفاده از 10 معیار برای شناسایی خطر سیل و 14 معیار برای شناسایی خطر زلزله می‌باشد. طبق نتایج نهایی حاصل از پهنه‌بندی خطر سیل هیچ ایستگاهی در کلاس خطر خیلی کم قرار نگرفته، اما از نظر طولی و موقعیت 203.621 متر از خطوط مترو در کلاس خطر کم، 5 تا ایستگاه و 6013.768 متر از خطوط مترو در کلاس خطر خیلی زیاد قرار گرفته است. همچنین در پهنه‌بندی زلزله دو ایستگاه و 2454.91 متر از خطوط مترو در کلاس خطر خیلی کم، دو ایستگاه و 722.898 متر از خطوط مترو در خطر خیلی زیاد قرار گرفته است، که شناسایی و پهنه‌بندی ایستگاه‌ها و مسیرهای مترو دارای پتانسیل خطر وقوع این گونه مخاطرات از اهمیت بسیار بالایی برخودار است و در جانمایی درست و کم خطر مسیرها می‌تواند کمک شایانی در جلوگیری از خسارات احتمالی آتی نماید.
The public transport system, such as Metro, has been created for the rapid and easy movement of passengers due to population growth in recent decades. Tabriz is one of Iran's cities with a subway system as well. The existence of Tabriz's fault in the north of Tabriz as the biggest threat fault in northwestern Iran and as a result of severe flooding in many of the country's cities this year, it seems necessary to assess the risks on the subway routes and stations in Tabriz. Combined flood and earthquake risk maps were prepared using FUZZY-AHP to have a comprehensive overview of the status of hazards. The purpose of this study was to identify flood and earthquake risk using 10 flood risk criteria and 14 earthquake risk criteria in the study area metro lines and stations. According to the final results of the flood risk zoning, there is no station in the very low-risk class, but there are 203,621 meters of low-risk subway lines, 5 stations and 6013,768 meters of high-risk subway lines. It also has 2 stations and 2454,91 meters of low-risk subway lines and 2 stations and 722,898 meters of high-risk subway lines, which make it necessary to identify and link stations with a potential risk of occurrence.
Machine summary:
به دليل اينکه در محدوده و نزديکي کلان شهر تبريز گسل هاي مهمي وجود دارد، بنابراين بايد در طراحي مسير مترو و همچنين مکان يابي ايستگاه هاي آن دقت زيادي از نظر امنيتي در برابر مخاطرات طبيعي از قبيل سيل و زلزله شود که در مواقع بروز چنين مخاطراتي اين نوع از سيستم ٩٤ مجله علمي پژوهشي مخاطرات محيط طبيعي ، دوره نهم ، شماره بيست و ششم ، زمستان حمل و نقل متحمل کم ترين آسيب شود.
يوسف و هگاب (٢٠١٩) در تحقيقي به مدلسازي ارزيابي خطر سيل با استفاده از تحليل چند معيار و GIS با به کارگيري کاربرد تحليل سلسله مراتبي و GIS به منظور ايجاد نقشه هاي حساس به سيل در شهر گوانگژو پرداختند و يافته هاي حاصل از اين تحقيق نشان داد که تکنيک AHP توانايي بالايي در پهنه بندي خطر سيلاب دارد و نتايج حاصل از ارزيابي دقت ٨٣,٣ براي مدل AHP نشان داد.
در اين تحقيق اهميت معيارها با AHP مشخص شدند و نتايج مطالعه نشان ميدهد که ترکيبي از روش هاي آماري و MCDM٤ با داده هاي سنجش از دور و تکنيک GIS ميتواند 1 Min Lyu 2 analytic hierarchy process 3 Interval analytic hierarchy process 4 Multiple-criteria decision analysis ا ٩٥ ابزاري قدرتمند براي پهنه بندي سيل باشد.
براي ريز پهنه بندي خطر سيلاب و زلزله مسيرها و ايستگاه هاي مترو از مدل فازي AHP که از بهترين روش ها براي تصميم گيري چند در مواقعي که معيارهاي مختلف و گاه متضاد وجو دارد، استفاده شده است .
(
, 
, 
)
