Abstract:
پس از فتح تهران و استقرار دوباره نظام مشروطیت تلاش برای روند نوسازی قوت گرفت. بدینسبب احزاب دموکرات و اعتدالیون روشهای متفاوتی را در مرامنامهایشان مطرح کردند که موجب اختلاف در میان آنان شد. چنانکه برنامه ضعیف اعتدالیون مقابل اندیشههای آزادیخواهانه و مساواتطلبانه دموکراتها، که از ارکان تحول اقتصادیـاجتماعی مرامنامه آنان بهشمار میرفت، قرار گرفت. بنابراین، محمد امین رسولزاده با پیشینه سوسیالیستی در قفقاز و از رهبران فرقه دموکرات بهمنظور نقد و بررسی مرامنامه اعتدالیون، این موضوع را در رساله «تنقید فرقه اعتدالیون»، بر اساس مواضع ماتریالیسم تاریخی پرداخت تا ارتباط منافع طبقه حاکم با قالب سیاسی را تشریح نماید.
بدینترتیب، باتوجه بر گردآوری اسنادی دادهها و معرفی یک رساله حزبی دارای ایدئولوژی مارکسیستی، روش توصیف و تبیین بهکار رفته است.
حاصل آنکه رسولزاده با ناکارآمد خواندن برنامه اعتدالیون، قصد بیان نابودی مناسبات اربابـرعیتی را داشت که این امر، با مرامنامه دموکراتها یکسان بود.
After the conquest of Tehran and the re-establishment of the constitutional system, Efforts were made to modernize the power. Therefore, the Democratic and Etedaliyon (Moderate) parties put different ways in their statutes that caused a disagreement Between them. The Etedaliyon's weak program was opposed to the liberal and Egalitarian ideas of the Democrats, which were the basis of their socio-economic Transformation. Thus, Mohammad Amin Rasoulzadeh with a socialist background in the Caucasus And a leader of the democratic party to criticize their agenda, addressed this issue in His essay "On Criticism of the Etedaliyon Party" on the basis of historical materialism In order to link the ruling class's interests with the political format. The purpose of the present study is to introduce a Marxist ideological party treatise Based on the data gathering and descriptive-explanatory method. The research shows that by calling the Etedaliyon’s program an ineffective one, Rasoolzadeh intended to destroy the relationship between the feudal and vassal Relationship, which was in line with the Democrats' agenda.
Machine summary:
بنـابراین ، محمـد امـین رسول زاده با پیشینه سوسیالیستی در قفقـاز و از رهبـران فرقـه دمـوکرات بـه منظـور نقـد و بررسی مرام نامه اعتدالیون ، این موضوع را در رساله «تنقیـد فرقـه اعتـدالیون »، بـر اسـاس مواضع ماتریالیسم تاریخی پرداخت تا ارتباط منافع طبقه حاکم با قالـب سیاسـی را تشـریح نماید.
بدین ترتیب که با ورود خـود بـه حلقه رهبری فرقه "دموکرات "، کاستیها و عدم قابلیت برنامـه "اعتـدالیون " را بـرای مـردم عیان ساخت تا بر درستی نظرات گروه خود صحه بگذارد(حسین پرویز به حسـن تقـیزاده ، ١٨شوال ١٣٢٨، تهران ، مندرج در کتاب نامه های مشـروطیت و مهـاجرت ، ٢٠٢ــ٢٠٣،).
براین اساس ، میتوان تحلیل اجتمـاعی رسـول زاده را در قبـل از حـدوث انقـلاب مشـروطه بدین گونه به شمار آورد که علت اصلی صف آرایی مردم مقابل حکومت استبدادی، ضـربه بـر پوستین سیاسی گروه حاکم بر نیروهای مولد بود تا شاید با تغییر در روبنـای سیاسـی، تـأثیر مثبتی بر مناسبات تولید فئودالی اعمال نماید(ارشـاد، ٨جمـادیالأول ١٣٢٤، ش ١٥٩، منـدرج در کتاب گزارش هایی از انقلاب مشروطیت ایران : ٣٨ـ٣٩).
این پیشرفت برای آنـان نیـز، همانـا نـابودی «اسـاس پوسیده استبداد و فئودالیسم » بود کـه در مـرام نامـه "دمـوکرات " مفهـوم انقـلاب را داشـت ( ایران نو، سال دوم ، ١٨ربیع الأول ١٣٢٩، ش ١٢٠، ١؛ مرام نامه فرقـه سیاسـی دمـوکرات ایـران ، ١٣٢٩: ٤ـ٥).
ایـن رونـد قبل از آن ، در مقاله هایی از ایران نو تشریح میشد ولیکن با انتشار رساله رسول زاده در تبیـین ناکارآمدی مرام نامه اعتدالیون و اثبات صحت اندیشه های فرقه دموکرات ، از اثرگذاری بـالایی بر جامعه برخوردار شد.