Abstract:
چکیده با گسترش مباحث جدید در حوزه علوم اجتماعی و انسانی، دیدگاههای نو برای تبیین علل گوناگون و مختلف از یک متن در دورههای تاریخی ارائه شده است. ازجمله این دیدگاهها، طرح مفهوم فمینیسم و رابطه آن با قرآن است. استفاده از این مفهوم میتواند به تبیین علت تفاوت بعضی از آرای تفسیری در برخی از آیات قرآن کریم در ادوار تاریخی مسلمانان کمک شایستهای کند. در این جُستار آرای مفسران درباره عبارت قرآنی «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی نساء...» پس از طبقهبندی و تحلیل، ارزیابی شده و در این میان کوشش شده است تا اختلافنظر مفسران بر اساس پدیده فمینیسم در دورههای مختلف تاریخی فهم و تحلیل شود. بر مبنای یافتههای این بررسی در دوره معاصر تاریخ تفسیر به دلیل مطرحشدن گفتمان فمینیسم در غرب و وارد شدن آن به جوامع اسلامی که در نتیجه آن، اندیشه برابری میان زن و مرد در جهان اسلام شکل گرفت و اندیشههای مدرن غربی به جهان اسلام وارد شد، موجب شکلگیری یک تقابل ذهنیت و فرهنگ مسلمانان با واقعیتهای عینی شد، در نتیجه برداشت جدیدی از واژه «قیمومیت» در آیه موردبحث، مطرح شده است که در دوران قبل از معاصر، به تسلط و حکومت مرد بر زن تفسیر میشده که در دوره معاصر این تفسیر بیشتر بهصورت استعدادهای ویژه هر جنس و مسئولیتهای آن در قبال آن نمود پیدا کرده است.
Abstract With the development of new topics in the field of social sciences and humanities, new perspectives have been presented to explain the various causes of a text in historical periods. One of these views is the design of the concept of feminism and its relation to the Holy Qur'an. The use of this concept can help to explain the reason for the difference of some interpretive opinions in some verses of the Holy Quran in the historical periods of Muslims. In this research, the opinions of the commentators on the Qur'anic phrase الرجال قوامون علی النساء " Men are the managers of women ..." have been classified, analyzed and evaluated, and in the meantime, an attempt has been made to base the differences of opinion of the commentators on the phenomenon of feminism in different periods of the history of interpretation. Based on the findings of this study in the contemporary period of the history of interpretation, due to the introduction of the discourse of feminism in the West and its entry into Islamic societies, as a result of which the idea of equality between men and women was formed in the Islamic world and modern Western ideas entered the Islamic world, has led to the formation of a confrontation between the mentality and culture of Muslims with objective realities. As a result, a new interpretation of the word "guardianship" has been proposed in the verse under discussion, which in the pre-contemporary period was interpreted as male domination over women, but in the contemporary period this interpretation is more in the form of special talents of each sex and its responsibilities has appeared.
Machine summary:
بر مبنای یافتههای این بررسی در دوره معاصر تاریخ تفسیر به دلیل مطرحشدن گفتمان فمینیسم در غرب و وارد شدن آن به جوامع اسلامی که در نتیجه آن، اندیشه برابری میان زن و مرد در جهان اسلام شکل گرفت و اندیشههای مدرن غربی به جهان اسلام وارد شد، موجب شکلگیری یک تقابل ذهنیت و فرهنگ مسلمانان با واقعیتهای عینی شد، در نتیجه برداشت جدیدی از واژه «قیمومیت» در آیه موردبحث، مطرح شده است که در دوران قبل از معاصر، به تسلط و حکومت مرد بر زن تفسیر میشده که در دوره معاصر این تفسیر بیشتر بهصورت استعدادهای ویژه هر جنس و مسئولیتهای آن در قبال آن نمود پیدا کرده است.
برای مثال تا مدتها زنان و مردان با هم زندگی میکردند و زندگی خودشان را داشتند و فکر نمیکردند که آیا مرد نسبت به زن برتری دارد یا نه؛ اما وقتی تمایزهای مربوط به جنسیت و حقوق بشر در غرب مطرح شد، بهتدریج تساوی زن و مرد مطرح گردید و سپس این سؤال در جهان اسلام به میان آمد که موضع آیات قرآن دراینباره چیست؟ یکی از این آیات، آیه «قوامون» (نساء/ 34) است؛ هنگامیکه رابطه زن و مرد نسبت به یکدیگر در تفسیر (الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی نساء بِما فَضَّلَ اللهُ بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ...
دورههای گذشته (متقدم، میانه و متأخر) در دورههای گذشته؛ یعنی از زمانی که مباحث تفسیری قرآن به میان آمد، قریب بهاتفاق مفسران در تفاسیر خود از عصر صحابه تا اواخر سده 13 قمری در تفسیر این آیه معنای تسلط مردان بر زنان را در امور مربوط آنها بیان کردهاند و این تسلط را بهصورت الگوهایی مانند رابطه امیر با فرمانبر و نیز والی و رعیت یا استادان در امر تأدیب و تعلیم آوردهاند.