Abstract:
محور اصلی بحث در این مقاله، نقد و بررسی کتاب نقد و بحران: روشنگری و آسیب زایی جامعة مدرن نوشتة راینهارت کوزلک است. این کتاب نخستین بار در سال 1959م به زبان (اصلی) آلمانی منتشر شده است و آخرین ترجمة آن درسال 1988م به زبان انگلیسی توسط انتشارات The MIT Press منتشر شده است. تلاش برای نشان دادن و توضیح ریشه های توتالیتاریانیسم سدة بیستمی در «روشنگری» سدة هجدهمی وجه اصلی همت کوزلک در این کتاب است. مطلقه گرایی در اروپا و ساختار دوگانة تابع/متبوع و اخلاق شخصی/سیاست عمومی آن به عنوان بستر ظهور روشنگری عملا مانع رهایی بخشی مدنظر روشنگری شده و خود در تحلیل نهایی در دامی بزرگتر در غلتیده است. چالش های سیاسی انضمامی متعاقب فروپاشی مطلقه گرایی بویژه بعد از 1789م به بعد روشنگری را درگیر خلق الگوهایی از اندیشیدن و رفتار اخلاقی کرده که تناقض های لاینحل ناشی از آن، تسلیم شدن در برابر تصویری اوتوپیایی از جامعه و پیش بردن ریاکارانة آن را موجب شده و راه را بر ترور و دیکتاتوری گشوده است. به نظر می رسد ایدة اصلی کوزلک در نقد روشنگری و ادعای درهم تنیدگی آن با توتالیتاریانیسم سدۀ بیستم که متاثر از ایدة کارل اشمیت در کتاب لویاتان در نظریة دولت تامس هابز است عمدتا تصویری جانبدارانه و گزینشی است.
The main focus of this article is a review of Critique and Crisis, Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society by Reinhart Koselleck. Critique and Crisis was first published in German in 1959 and published in English in 1988 by The MIT Press. Koselleck’s book attempts to explain the Utopian ideas of the twentieth century by looking at their origins in the eighteenth. The main idea of Critique and Crisis is that the Enlightenment itself became Utopian and even hypocritical because-as far as continental Europe was concerned-it saw itself excluded from political power-sharing. The structure of Absolutism, which was rooted in the dichotomy between sovereign and subject, between public policy and private morality, prevented the Enlightenment and the emancipation movement produced by it from seeing itself as a political phenomenon. Instead the Enlightenment developed patterns of thought and behaviour which, at the latest from 1789 onwards, foundered on the rocks of the concrete political challenges that arose. The Enlightenment succumbed to a Utopian image which, while deceptively propelling it, helped to produce contradictions that could not be resolved in practice and prepared the way for the Terror and for dictatorship. The main idea of Koselleck’s book seems to be based on the idea of Carl Schmitt in The Leviathan in the State Theory of Thomas Hobbes, which he explains and expand in this book. Koselleck’s critique and its historical entwinement with twentieth-century totalitarianism is a biased or willfully selective picture.
Machine summary:
بهنظر میرسد ایدة اصلی کوزلک در نقد روشنگری و ادعای درهمتنیدگی آن با توتالیتاریانیسم قرن بیستم که بهتأثیراز ایدة کارل اشمیت، در کتاب لویاتان در نظریة دولت تامس هابز است، عمدتاً تصویری جانبدارانه و گزینشی است.
یکی از تلاشهای تأثیرگذار و منتسب به جریان ضدروشنگری در حوزة مطالعة اندیشة سیاسی جدید که روشنگری و ایدههای سیاسیـ تاریخی و نتایج آن را موردبحث و جستوجو قرار داد، پژوهش راینهارت کوزِلِک (Reinhart Koselleck) در کتاب نقد و بحران است.
پیشتر کارل لُویت در کتاب معنا در تاریخ و کارل اشمیت در آثاری گوناگون به بررسی زوایایِ تاریخی و سیاسیِ اندیشة روشنگری پرداخته بودند، اما این کوزلک بود که با اتکا به ایدههای اشمیت و لُویت از آنها فراتر رفت و توانست با ترسیمِ پیشاوضعیت روشنگری نشان دهد که اندیشة سیاسی جدید با هابز و لاک چگونه مبنایی «آسیبزا» برای روشنگری فراهم آوردند و چگونه با پیدایش حوزة عمومی و سستشدن حاکمیتِ دولتهای اروپایی در قرن هجدهم با فلسفههای تاریخ اندیشة سیاسی روشنگری تبدیل به نوعی یوتوپیاگرایی شد و تداوم آن در قرن بیستم به فاشیسم، نازیسم، و دو بلوک شرق و غرب منجر شد.
نسخة انگلیسی کتاب تحت عنوان Critique and Crisis, Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society منتشر شده است و آن را میتوان به نقد و بحران، روشنگری و آسیبزایی جامعة مدرن ترجمه کرد.
آنچه موجب فراتررفتن و گسترش ایدة اشمیت توسط کوزلک میشود این است که بحث تمایز «درون و بیرون» را که توسط هابز ایجاد شده بود، یعنی جدایی اخلاق و سیاست در شکل حوزة خصوصی و عمومی، بهعنوان عامل نابودی لویاتان و برآمدن «بورژوازی» توضیح میدهد.