Abstract:
این مقاله در قالب سه بخش به سه مسئلة اصلی پرداخته است: چیستی توسعة علوم
اسلامی» چرایی و ضرورت توسعة علوم اسلامی و چگونگی توسعة علوم اسلامی.
دربخش اول» برای پاسخ به پرسش اصلی نخست (چیستی توسعة علوم اسلامی)» پنج پرسش
فرعی (چیستی علم؛ چیستی دین؛ گسترة معرفتی دین؛ چیستی توسعه؛ چیستی توسعة علم)
به بحث گذاشته شده و درنهایت» پس ازارائة چهار تلقی ازعلم دینی» تفسیری از توسعة علوم
اسلامی ارئه شده است .
در بخش میانیء در پاسخ به پرسش اصلی دومء با تمرکز بر دو نکته (ضرورت توسعة علوم به
عنوان پیشنیاز توسعه و پیشرفت همة جوامع و تمدنها با هر بینش و گرایش؛ نقش توسعة
علوم اسلامی به عنوان پیشنیاز بازتولید تمدن اسلامی)» چرایی و ضرورت توسعة علوم اسلامی
توضیح داده و توجیه شده است .
در بخش پایانی» در پاسخ به «چگونگی توسعة علوم اسلامی» بر پنج نکته تمرکز و تاکید شده
است: ضرورت بازطراحی هندسة نیازهای صادق انسان به عنوان مهمترین اصل راهنمای
توسعة حقیقی علم و علوم اسلامی؛ بازخوانی و پالایش علوم متناسب با هندسة نیازهای صادق
و اجتناب از هدایت جریان تولید علم در راستای نیازهای کاذب؛ نوپژوهی به منظور تلاش در
راستای پاسخ به نیازها و مسائل مستحدث و نوظهور یا ارائة پاسخهای بهتر به نیازها و مسائل
کهن؛ ضرورت طراحی و تاسیس دو سازمان حقیقی و مجازی به منظور تحقق عینی و عملیاتی
کردن ایدة توسعة علوم اسلامی.
روش تحقیقء عمدتا «تحلیلی» است. یعنی ابتدا سعی شده مفاهیم کلیدی» مانند «علم)» و
«دین» و «توسعه)» «تحلیل» و سپس در پرتو دلایل و مستندات لازم» «توجیه» شود.
Machine summary:
توضیح این که وقتی در تعریف دین گفته می شود: دین مجموعه ای از آموزه های الهی مبتنی بر وحی است که از طریق انبیا برای سعادت انسان در اختیار جامعۀ بشری قرار گرفته است ، این پرسش قابل طرح است که : دامنۀ این آموزه ها تا کجاست ؟ یا به عبارت دیگر، گسترٔە آموزه های وحیانی 17 شامل چه حوزه ها و اموری می شود؟ آیا آموزه های وحیانی ، صرفاً ناظر به مسائل اخروی است یا شامل مباحث دنیوی نیز می شود؟ و اگر شامل موضوعات دنیوی نیز می شود، این شمول به صورت کلی و اجمالی است یا جزیی و تفصیلی ؟ در پاسخ به این پرسش ، که دارای نقش مستقیم در پاسخ به پرسش از دامنه و گستره و تنوع علوم دینی و اسلامی است ، سه دیدگاه وجود دارد:١.
هرگاه یک پرسش علمی )که بی شک باید به طور مستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط با یکی از نیازهای صادق انسان باشد( در یک رشتۀ علمی خاص مط رح شود، و عده ای )که معمولاً متخصص و نظریه پرداز در آن رشته اند( در صدد ارائۀ پاسخ مستدل به پرسش مورد نظر برآیند و در این کار موفق شوند، و سایر متخصصان و صاحب نظران نیز آن را بپذیرند، دانش مورد نظر یک گام به پیش رفته ، یا به عبارت دیگر توسعه یافته است )این حالت ، بهترین مصداق توسعۀ علم است ، زیرا همۀ عناصر اصلی تک واحد علم را دارد: پرسش یا مسئله )نیروی محرکۀ علم (؛ پاسخ یا راه حل ؛ دلیل ؛ مقبولیت جامعۀ علمی تخصصی (.