Abstract:
«آشنایی زدایی»یکی از اصطلاحات ابداعی فرمالیست هاست که هدفش
بررسی جنبه هایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی میشود
تمهیدات ادبی به خاطر کاربرد فراوان تکراری شده و توانایی ایجاد
غرابت را از دست می دهند. هنرمندان با ایجاد تغییرات در تمهیدات کهنه
و تکراری ، باعث برجسته شدن فرم و به وجود آمدن زبان ادبی می شوند.
شاعر از طریق آشنایی زدایی دریافت های عادی خواننده را تغییر می دهد
به این نوع کار تکنیک ادبی نیز می گویند . آشنایی زدایی مهم ترین
مفهومی است که فرمالیست ها بر آن تاکید می کردند و از کلیدی ترین
بحث های آنان است . به عبارت دیگرآشنایی زدایی شامل تمهیدات ،
شگردها و فنونی است که زبان شعر را برای مخاطبان بیگانه می سازد و
با عادت های زبانی مخاطبان مخالفت می کند این نوع تمهیدات و
شگردها در همه ی آثار ادبی نوعی تغییر و دگرگونی ایجاد می کند و زبان
معمول و هنجار را ناآشنا می کند.
در این مقاله با عنوان «آشنایی زدایی و برجسته سازی در آثار مهدی
اخوان ثالث» تلاش شده است با تکیه بر دیدگاه های فرمالیست ها در
زمینه آشنایی زدایی و برجسته سازی اشعار این شاعر توانایی ادب فارسی
را از جنبه های مختلف زبانی ، بیانی، زیبایی شناسی و«آشنایی زدایی»که
هدف اصلی این پژوهش است پس از معرفی این شاعر ، مورد تحلیل و
بررسی قرار دهد.
Machine summary:
مفهوم آشناییزدایی را نخستین بار شکلوفسکی مطرح کرد نخستین اشارهی وی به آشناییزدایی در رساله اش «هنر همچون شگرد» یافتنی است به نظر شکلوفسکی هنر، ادراک حسی ما را دوباره سازمان میدهد و هر چیز آشنا را به چشم ما بیگانه میکند (احمدی، 28: 1385) به اعتقاد وی بسیاری از مسائل زیبا شناسی، امروز برای ما به سبب کثرت استعمال عادی شده به همین دلیل تأثیر خود را از دست داده اند اما با غریب سازی میتوان دوباره از آنها استفاده کرد (شمیسا، 158: 1374) در بحث آشناییزدایی و غریب سازی بیان این نکته ضروری است که به اعتقاد فرمالیستها از آن جا که شعر ترکیبی از عواطف و اندیشههای شاعر و کلام است و به دنبال ایجاد انگیزه و برانگیختن احساسات و عواطف خواننده یا شنونده است به همین دلیل شاعر با به کارگیری شیوههای قابل توجه و نحوی شیوهی بیان سعی در ارائه هر چه بهتر مطلب و جلب توجه به ساختار زبان دارد این نکته که شعر پیش از هر چیز (بازی با زبان) است ریشه در مفهوم آشناییزدایی دارد غرابت و شگفتی زبان شاعرانه هر شعر را به موجودی یکه بدل میکند و در این راه شگردهای زبانی بسیاری همچون نظم و هم نشینی واژگان و....