Abstract:
قرآن کریم، معجزه جاودان رسول اکرم رسالتی بر عهدهدارد که بر مبنای آن درصدد هدایت تمامی انسانها برآمده است و در این راستا تکالیف و حقوقی بر دوش بشر نهاده که هر کس در حد توان و با تلاش خود در مسیر، طی طریق مینماید و در این میان تکالیف نسبت به خویشان از اهمیت بیشتری برخوردارند. مسلم است عمل به دستورات، هنگامی میسر میشود که انسان، عالم بهتمامی وجوه احکام باشد. لذا مولف بر آن است که با پژوهشی جامع بر احکامی که قرآن کریم در زمینه حقوق خویشاوندان بیان نموده منبع مناسبی در این حوزه ارائه نماید. سوال از آنجاست که این حقوق شامل چه موضوعاتی میشود و جایگاه آن در، آیات قرآن کریم چیست؟ در پاسخ باید گفت حقوق غیرمالی خویشاوند شامل امربهمعروف و نهی از منکر، اصلاح ذاتالبین، تعاون، صلهرحم، مودت و وصیت میباشد و همه آنها در آیات از جایگاه والایی برخوردار بوده بهگونهای که بعضا ممکن است با عدم رعایت یکی از آنها مکلف، دچار خسران گردد.
Machine summary:
سؤال از آنجاست که این حقوق شامل چه موضوعاتی میشود و جایگاه آن در، آیات قرآن کریم چیست؟ در پاسخ باید گفت حقوق غیرمالی خویشاوند شامل امربهمعروف و نهی از منکر، اصلاح ذاتالبین، تعاون، صلهرحم، مودت و وصیت میباشد و همه آنها در آیات از جایگاه والایی برخوردار بوده بهگونهای که بعضاً ممکن است با عدم رعایت یکی از آنها مکلف، دچار خسران گردد.
وجه آنکه آیه 104 سوره آل عمران و بسیاری از آیات دیگر، خیر را به معروف و شر را به منکر تعبیر کرده، این است که مقصود از خیر و شر، خیر و شر بهحسب نظر دین میباشد نه بهحسب عمل خارجی (طباطبایی، 1374، ج 3، ص 357؛ طبرسی، 1372، ج 2، ص 807) بدین معنا که گاه انسان چیزی را در عمل خیر تلقی میکند که به نظر شرع شر محسوب میشود اگرچه که ظاهر و بروز خارجی آن بسیار نیکو باشد و یا حتی با دلیل شرع ثابت اما با دلیل دیگر شرع در صورت تعارض و بهوسیله قیاس اولویت از آن نهی شده باشد؛ مثلاً در یک دلیل شرعی بیان میشود که انس با قرآن داشته باشید و دلیل دیگر میگوید به والدین خود احترام بگذارید و درهرحال مطیع اوامر ایشان باشید.
(خانی و ریاضی، 1372، ج 3، ص 361؛ طبرسی،1372، ج 2، ص 811) و اگر گفته شود ﴿أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ﴾ به معنای برانگیخته شدن (ائمه) است و با این معنا سازگاری ندارد؛ در پاسخ باید گفت هر مؤمنی که امربهمعروف و نهی از منکر میکند درواقع امری از دستورات شرع را احیا و اقامه مینماید و از سلک عوام خارج شده و آنها را به راه راست رهنمون میشود اگرچه در کوچکترین سطح آن باشد.