Abstract:
مرور زمان از مسائل عقلی است که وجود آن در هر سیستم حقوقی، موجب ایجاد نظم و
دقت در رسیدگی می شود. مبنای مرور زمان نوعی مصلحت اندیشی همراه با ایجاد نظم در
رابطه اجتماعی است و هدف مقنن از ایجاد این تاسیس حقوقی نوعی فصل خصومت بوده که
مجرای رسیدگی به مساله را قائم به موعد و مدت زمان خاصی نماید تا افراد بعد از گذشت این
مدت، حقوق خود را ثابت و غیر قابل تعرض ببینند. مرور زمان به معنای گذشت مدت زمانی
است که باعث ایجاد وضعیت حقوقی جدیدی می شود. بنابراین گذشت زمان می تواند در
تعقیب مجرم و اجرای مجازات موثر باشد. این موضوع از مواردی است که در گذشته
قانونگذار جزییات آن را در قانون آیین دادرسی کیفری بیان کرده بود؛ اما با اجرای قانون
مجازات اسلامی مصوب سال 92 واکاوی جزییات این موضوع ضروری است. اکثریت
فقهای شورای نگهبان مرور زمان در امور حقوقی را مغایر شرع می دانند مراجع کیفری، نه
تنها نظریه شورای نگهبان را که به مسائل حقوقی مربوط است، می آید و این نظریات را به
مسائل و موضوعات کیفری نیز تسری می دهد. و درنتیجه قوانین مرور زمان کیفری را رسما
منسوخ می پندارند و حتی اینکه کمسییون سابق استفتائات شورای عالی قضایی و اداره حقوقی
قوه قضائیه هر کدام به نوبه خود به منسوخ بودن قوانین مرور زمان کیفری اظهار نظر کرده اند.
Machine summary:
(سرشار، 1387: 6-8) 3- ایتالیا: در این کشور نیز چنانکه قبلاً اشاره شد نخستین قانونی که مرور زماندر امور کیفری را پذیرفت قانون ژولیا (Huide Adutrris) بود که براساس آن وفقباورهای مذهبی، مرور زمان پنج سالهای را برای جرم زنا وضع نمود در تغییرات بعدینیز این کشور مقررات مرور زمان را در حقوق کیفری خود پذیرفت و احکام متعددی دراین خصوص تصویب شد ابتکاری که قانونگذار آن کشور در ماده 172 قانون مجازاتایتالیا بکار برده اینست که از حیث اعمال یا عدم اعمال مقررات مرور زمان، علاوه برتقسیم جرائم، مجرمین را نیز تقسیم کرد با این توضیح که اعمال مرور زمان را فقط نسبتبه مجرمین اتفاقی پذیرفته و نسبت به تعقیب و مجازات مجرمین فطری و به عادت مرورزمان جاری نمیشود.
(رنه، 1381:653) 4- انگلستان: در این کشور بموجب قوانین کامن لا (Common Law) تعقیب جرم هیچگاه مشمول مرور زمان نمیشود، (آخوندی، دکتر محمود، آئین دادرسی کیفری، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ هفتم، 1375، ص 255) اما در حقوق مدنی مرورزمان مسقط در بعضی از حقوق شخصی عینی پذیرفته شده است و نوع دیگری از مرورزمان مدنی «پرسکریپشن» (Prescription) یا مملّک نیز در حقوق این کشور مورد قبولواقع شده است.
(سرشار، محمود، مجله کانون وکلا، سال دوم، شماره 11، ص 11) 5- سوریه: در قوانین کیفری این کشور نیز مرور زمان جرم و مجازات پذیرفتهشده است با ملاحظه مواد 437 الی 443 قانون اصول محاکمات جزایی و مواد 161 الی 167 قانون مجازات این کشور معلوم میشود که سه نوع مرور زمان کیفری به عبارت مرورزمان شکایت، تعقیب و مجازات در قوانین کیفری سوریه وجود دارد.