Abstract:
هر چند که «ابداع» مورد توجه همه فیلسوفان مسلمان بوده، اما در الهیات اسماعیلیه توجه ویژهای به آن شده است به گونهای که شخصیت‌ها و گروه‌های نامداری مانند نسفی، ابوحاتم رازی، سجستانی، اخوان‌الصفا، کرمانی و ناصرخسرو، به تفسیر آن اقدام کردهاند. این تحقیق که بر دیدگاه‌های اسماعیلیه در دوره فاطمیان محدود شده است با مراجعه به آثار آنان و به کارگیری روش‌های توصیفی و تحلیلی، این یافته‌ها را در اختیار خواننده قرار می‌دهد: اثرپذیری الهیات اسماعیلیه از نوافلاطونیان، سبب دشواری در دریافت دیدگاه آنان در خصوص مسائل مختلف از جمله ابداع، شده است؛ میان متالهان اسماعیلی در مولفه‌های به کار رفته در تعریف ابداع یا اجمال و تفصیل این مولفه‌ها و نیز در این که چه موجوداتی متعلق ابداع الهی هستند اختلاف نظر وجود دارد؛ هر چند که به نظر می‌رسد متالهان اسماعیلی ابداع و اختراع را متراداف می‌دانند اما در الهیات آنان رابطه ابداع با مفاهیم دیگر همچون خلق، امر، انبعاث، اراده، ترکیب، و صنع در هالهای از ابهام قرار دارد.
Although all Muslim philosophers have considered origination (Ibda'), it has received specific attention in Ismaili theology. Famous Ismaili personalities and groups such as al-Nasafi, Abu Hatam al-Razi, al-Sijistani, Ikhwan Al-Safa, al-Kermani, and Nasir Khusraw have paid considerable attention to its interpretation. This study, which is limited to Ismaili views in the Fatimid period, provides the reader with the following findings: Ismaili theologians disagree on the components of its definition, on differentiation (Tafsil) and undifferentiation (Ijmal) of these components and on what beings belong to the divine origination; It seems that Ismaili theologians equate origination (Ibda') with invention (Ikhtira'), but they are not clear on its relation to other concepts such as creation (Khalq), command (Amr), emanation (Inbi'ath), will (Iradah), composition (Tarkib), and making (Sun'). Referring to Ismaili theologians' books and treatises, this study has described and analyzed these issues.
(
, 
, 
)
