Abstract:
بیابانزایی یکی از خطرات زیستمحیطی است که بخش عمدهای از جهان را تحت تأثیر خود قرار داده و مجامع علمی بهطور گستردهای در پی یافتن راه درمان برای آن هستند. پایش پویایی و علل بیابانزایی، برای ارائۀ دستورکارهای مهم برای راهبردهای کنترل بیابانزایی و برنامهریزی منطقی استفاده از زمین در مناطق خشک و نیمهخشک، ضروری است. هدف از این پژوهش ارزیابی زمانی ـ مکانی بیابانزایی و پایش تغییرات آن در بازه بیستساله (1987 - 2006) در حوضۀ کویر حاج علی قلی با استفاده از روشهای دورسنجی و سیستم اطلاعات جغرافیایی است. برای این امر، دادههای ماهوارهای سنجده TM لندست5 (14/6/1987) و سنجنده ETM+ لندست 7 (29/8/ 2006) از طریق روشهای تحلیل مؤلفه مبنا، تسلدکپ و شاخصهای شوری، تفاضل تصویر، طبقهبندی، میانگینگیری هندسی و ارزیابی دقت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ارزیابی دقت روشهای پایش تغییرات نشان میدهد که روش تحلیل مؤلفه مبنا با دقت کل 23/91 درصد و ضریب کاپا 92/0 و شاخص شوری (1) با دقت کل 80 درصد و ضریب کاپا 74/0، بهترتیب بیشترین و کمترین دقت را در تفکیک کلاسهای تغییر دارند. نتایج شناسایی وضعیت بیابانزایی حاکی از این است که تغییرات گستردهای در ویژگیهای اکوژئومورفولوژی پهنۀ مطالعاتی رخ داده است، بهگونهای که 099/748 کیلومترمربع از مساحت منطقه، تحت تأثیر تغییر کاربری و کاهش توان اکولوژیک و بیولوژیک قرار دارد. گسترش فضایی آنها بیشتر منطبق بر محدودههای اطراف پلایا، مخروطهافکنههای کالشور و چشمهعلی و مناطق شمال و شمال غربی کویر است. در مجموع پهنۀ مطالعاتی در معرض بیابانزایی با ریسک بالا قرار دارد.
Machine summary:
هدف از اين پژوهش ارزيابي زماني ـ مکاني بيابان زايي و پايش تغييرات آن در بازه بيسـت سـاله (١٩٨٧ - ٢٠٠٦) در حوضة کوير حاج علي قلي با استفاده از روش هاي دورسـنجي و سيسـتم اطلاعـات جغرافيايي است .
در اين پژوهش براي پايش تغييرات بيابان زايي حوضـة کـوير حـاج علـي قلـي ، از روش هـاي تراديسي ، تبديل تصوير، نسبت گيري ، تحليل مؤلفه مبنا، تسلدکپ ، تفاضل شاخص هاي شوري و طبقه بندي استفاده شـده است .
داده هاي مورد استفاده در اين پژوهش براي ارزيابي و پايش روند بيابان زايي کوير حاج علي قلـي ، شـامل داده هـاي ماهواره اي لندست ٥، سنجنده TM، مسيرهاي ١٦٢ و ١٦٣، رديف ٣٧، مورخ ١٩٨٧/٦/١٤ و لندست ٧، سـنجنده +ETM مسيرهاي ١٦٢ و ١٦٣، رديف ٣٥، در تاريخ ٨/٢٩/ ٢٠٠٦، نقشة توپوگرافي مقياس ١:٥٠٠٠٠ سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح و مدل ارتفاعي رقومي ايران است .
در ايـن پژوهش براي پايش تغييرات بيابان زايـي حوضـة کـوير حـاج علـي قلـي از روش هـاي تحليـل مؤلفـه مبنـا، تسـلدکپ و شاخص هاي شوري براي شناسايي تفاضل تصوير، طبقه بندي و ارزيابي دقت در ارائة نتايج و ميانگين گيري هندسي بـراي ارائة نقشه نهايي بيابان زايي بهره گرفته شده است .
در اين پژوهش براي پايش تغييرات بيابان زايي حوضة کوير حاج علـي قلـي ، از روش هـاي تحليـل مؤلفـه مبنـا، تسلدکپ و شاخص هاي شوري براي شناسايي تفاضل تصوير، طبقه بندي و ارزيابي دقت براي ارائة نتايج و ميانگين گيـري هندسي براي کسب نقشة نهايي بيابان زايي بهره گرفته شده است .