شاخص‌های خروجی علم و فنّاوری در جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی رابطه میان پروانه‌های ثبت اختراع‌ و تولیدات علمی مخترعان ایرانی Journal Article

Corresponding Author: علائی آرانی، محمد ؛

پردازش و مدیریت اطلاعات تابستان 1391 - شماره 69 ، Science-Research (Ministry of Science/ISC (‎20 page(s) - From 1033 to 1052 )

Keywords: تولیدات علمی مخترعان ایرانی اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا اداره ثبت اختراع ژاپن اداره ثبت اختراع اروپا سازمان جهانی مالکیت فکری پروانه‌های ثبت اختراع Patents scientific productivity Iranian inventors United State Patent and Trademark Office Europe Patent Office Japan Patent Office World Intellectual Property Organization ثبت اختراع مخترعان اداره ثبت اختراع هـا

fa en

Abstract:

تولیدات علمی برونداد و بیانگر تلاش‌های جوامع علمی و صنعتی ‏هستند. مطالعه‌ این بروندادها، گرایش‌های علمی و رویکردهای یک جامعه را نسبت به دنیای علم نشان می‌دهد. بررسی کمّی آنها نیز می‌تواند تصویری از حجم و گستردگی تلاش‌های علمی صورت‌گرفته توسط پژوهشگران منطقه یا جامعه‌ای خاص را ارائه نماید. پروانه‌های ثبت اختراع یکی از مهم‌ترین این بروندادها محسوب می‌شوند. در این پژوهش، با استفاده از داده‏های موجود در پایگاه‏های اداره ثبت اختراع اروپا3، اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا4، اداره ثبت اختراع ژاپن5، و سازمان جهانی مالکیت فکری6، اسامی مخترعان ایرانی استخراج ‌شد، وضعیت و تعداد تولیدات علمی این مخترعان نیز با استفاده از نمایه‌های استنادی مؤسسه تامپسون (آی. اس. آی) در پایگاه WoS7 مورد ارزیابی قرار گرفتند. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی ارتباط دو مقوله تعداد پروانه‏های ‏ثبت اختراع و تعداد تولیدات علمی مخترعان و در بعد ملی، نسبت پروانه‏های ثبت اختراع به کل تولیدات علمی نمایه‌شده کشور جمهوری اسلامی ایران در WoS است. در انجام این پژوهش، از روش تحلیل محتوی استفاده شده است. یافته‏های پژوهش در نهایت، به تحلیل همبستگی رسید و برای تعداد تولیدات علمی و پروانه‏های ثبت‌شده توسط مخترعان در سطح 95 درصد، ضریب همبستگی 039/0 محاسبه شد که هیچ‌گونه رابطه معنی‌داری را میان دو متغیر نشان نمی‌دهد. از نتایج قابل تأمل این پژوهش، نسبت تعداد تولید علمی مخترعان دارای مقاله به سایر پژوهشگران است. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده سهم 5/6 درصدی مخترعان در مقایسه با سایر پژوهشگران است.

The output of scientific products represents the efforts of scientific and industrial communities. The study on this output shows scientific attitudes and approaches of a community towards world of science. Quantitative studies can give a representation of the size and extent of the scientific efforts of researchers in special occasions, or a particular society. Patents are one of these important outputs. In this study, the names of Iranian inventors were extracted by carrying a combined search and the analysis of patent data available through Europe Patent Office (EPO), the United States Patent and Trademark Office (USPTO), Japan Patent Office (JPO), and the World Intellectual Property Organization (WIPO) databases. Inventors amount of scientific products were also evaluated by using citation indexes in Thompson Reuters (formerly ISI) Web of Science. Content analysis research method was adopted. Results of this study reported no significant correlation was found between scientific output and patent application. Findings also indicated a 6.5 percent contribution of patent researcher in comparison with non-patent researchers of Iranian indexed articles by Web of Science.

Machine summary:

مسأله ديگر اين اسـت کـه آيـا بـين توليـدات علمـي و تعـداد پروانـه هـاي ثبـت اختراع به عنوان شاخص هاي خروجـي علـم و فّـاوري در کشـور رابطـه معنـيداري وجـود دارد؟ پژوهش حاضر درصدد است به اين پرسش ها پاسخ دهد. ورودي وخروجي هاي علم و فّاوري در مدل مؤسسه آماري يونسکو (UIS) با توجه به اينکه شاخص هاي پروانه ثبت اختراع و انتشارات علمي جزء شـاخص هـاي کـلان 1035 ارزيابي علم وفّاوري و فراتر از سطح دستگاه ها و سازمان ها تعيين شده اند، ارزيابي براسـاس ايـن شاخص ها مي تواند روند عمومي و ارتباط داخلي بخش علـم و بخـش فّـاوري کشـورو موقعيـت نسبي آنها را درُ بعد بين الملل تعيـين کنـد. ٢. مرور پژوهش هاي پيشين وضعيت ثبت اختراع و انتشـار مقالـه هـاي علمـي در جمهـوري اسـلامي ايـران در دو بخـش جداگانه و بدون در نظر گرفتن ارتباط بين اين دومؤلفه ، توسط مهـدياني، مرتضـوي، و فريـدوني (١٣٨١) و هيأت نظارت و ارزيـابي فرهنگـي و علمـي (١٣٨٢) مـورد بررسـي قـرار گرفتـه اسـت . Measuring Research and Experimental Development, Central Asian seminar-workshop on Science, Technology and Innovation indicators: Trends and challenges, Almaty, Kazakhstan 27-29 November 2006 ٣. برشـي ، ليسـوني ، ومونتوبيـونيـز بـه مطالعه توليدات علمي مخترعان دانشگاهي از طريق مقايسـه ٢٢٩ مختـرع دانشـگاهي و پژوهشـگر بدون پروانه ثبت اختراع ايتاليايي از نظر وجود ارتبـاط بـين پروانـه هـاي ثبـت اختـراع ، مقـالات ، و همچنين بين پژوهش هاي پايه و کاربردي برمبناي کيفيت و تعداد انتشارات اقدام نموده انـد. تحليل رابطه ميان توليدات علمي و ثبت اختراع مخترعان ايراني (پاسخ به پرسش هاي ٣و ٥) بررسـي شـاخص همبسـتگي بـين توليـدات علمـي و پروانـه هـاي ثبـت اختـراع ١، مـيتوانـد نشـان دهنـده پيونـد بـين علـم وفّـاوري باشـد (١٩٩٧ Okubo).

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: