Abstract:
وجود ساختار سلسله مراتبی و چندلایه در الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینههای کتابشناختی (FRBR) موجب میشود کاربر با هر سطحی از دانش موضوعی با انجام جستجوهای ساده در نرم افزارهایی که با مدل مفهومی طراحی شدهاند، موجودیتهای مورد نظر خود را بازیابی نماید. پژوهش حاضر به عنوان یکی از اولین گامها با هدف بررسی میزان انطباق عناصر دادهای مارک ایران با موجودیتها و وظایف کاربری "الگوی مفهومی" و ارزشگذاری آنها از دیدگاه کاربران بالقوه فهرستهای رایانهای انجام شده است. بدین منظور، تمامی فیلدهای متغیر و فیلدهای با عناصر دادهای ثابت مارک ایران با رویکرد تحلیلی - تطبیقی با موجودیتها و وظایف کاربری الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینههای کتابشناختی و بر اساس مطالعات مشابه انجام شده توسط کتابخانه کنگره آمریکا بر روی مارک 21 ، گزارش ایفلا و ارزشگذاری کاربران در پژوهش، کلیه عناصر دادهای مارک ایران که قابلیت انطباق بر موجودیتها و پشتیبانی از وظایف کاربری الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی را داشتند، شناسایی و ارزشگذاری شدند. بر مبنای نتایج پژوهش پشتیبانی عناصر دادهای مارک ایران از به ترتیبب وظیفه کاربری «شناسایی» با 49.17 درصد بیشترین و «یافتن» با 18.42 درصد در کمترین رتبه قرار دارد. لذا در طراحی نرم افزارهای کتابخانهای مبتنی بر "الگوی مفهومی" توجه به این مهم به منظور پشتیبانی از وظایف کاربران ضرورت دارد. همچنین بر اساس این بررسی، عناصر دادهای مارک ایران بیشترین قابلیت انطباق را با موجودیتهای گروه اول و کمترین میزان قابلیت انطباق را با موجودیتهای گروه سوم "الگوی مفهومی" دارند. در مجموع 44.74 درصد از عناصر دادهای مارک ایران با موجودیتهای گروه اول، 9.95 درصد با موجودیتهای گروه دوم و 3.15 با موجودیتهای گروه سوم منطبق شدهاند. همچنین نتایج در بخش ارزشگذاری عناصر دادهای مارک ایران با قابلیت پشتیبانی از وظایف کاربری موجودیتهای گروه اول "الگوی مفهومی" بر مبنای گزارش ایفلا نشان داد به ترتیب 434 عنصر دادهای مارک ایران (27.83 درصد) در «شناسایی»، 425 عنصر دادهای مارک ایران (27.28 درصد) در «دسترسی»، 147 عنصر دادهای مارک ایران (9.44 درصد) در «انتخاب»، 95 عنصر دادهای مارک ایران (6.10 درصد) در «یافتن» دارای ارزش زیاد میباشند. این نتایج همخوانی نسبی با ارزشگذاری بر مبنای گزارش پژوهش حاضر را نشان میدهد.
This study aimed to map IRAN MARC (extracted from
RASA, the National Library of Iran’s Software) fields and data
elements for FRBR entities and user tasks on one side and also
exploring the users' view on assessing the value related to user tasks.
A Mixed-method was used for the study. The IRANMARC fields
(0XX – 9XX) and data elements were mapped on the FRBR entities
and the 4 user tasks (Find, Identify, Select, Obtain) based on similar
studies conducted by the Library of Congress on the MARC 21, IFLA
report and evaluation of users in research.
According to the findings of the study, the first rank of Mapping
IRAN MARC (on RASA) fields and data elements on FRBR user
tasks with 49.17 percent belonged to the “Identifying” and the last
with 18.42 percent to the “Finding” tasks. According to results,
maximum compatibility with existing data elements in IRANMARC
belonged to the first group and the lowest compatibility with the third
group of entities of FRBR model.
In total 44.74 percent of the IRANMARC data elements mapped
on the first group of FRBR, 9.95 percent matched with the second
group and 3.15 with the third group.
It also results in MARC data elements valuation which supports
user tasks of 1st group entities had high value, 434 (27.83%) in the
"identifying", 425 data Element (27.28%) in the "Obtain", 147 data
elements (9.44%) in the "Selecting", 95 data elements (6.10 percent) in the "Finding" Respectively. The results show partially consistency with the
valuation based on this research report.
Machine summary:
تطبيق و ارزش گذاري عناصر داده اي مارک ايران با موجوديت ها و وظايف کاربري الگوي ملزومات کارکردي پيشينه هاي کتابشناختي معصومه نيک نيا١ کارشناس ارشد علوم کتابداري و اطلاع رساني دانشگاه تربيت مدرس سيدابراهيم عمراني * سرپرست ؛ مرکز اطلاعات و مدارک علمي ايران پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران دريافت : ١٣٩١/٠٦/٠٤ پذيرش : ١٣٩٢/٠٢/٠٣ وجود ساختار سلسـله مراتبـي و چندلايـه در الگـوي مفهـومي ملزومـات کارکردي پيشينه هاي کتابشناختي (FRBR) موجب مي شود کاربر بـا هـر سـطحي از دانش موضوعي با انجام جست وجوهاي ساده در نرم افزارهايي که با مـدل مفهـومي طراحي شده اند، موجوديت هـاي مـوردنظر خـود را بازيـابي کنـد.
بدين منظـور، تمـامي فيلدهاي متغير و فيلدهاي با عناصر داده اي ثابت مارک ايران با رويکـرد تحليلـي - تطبيقي با موجوديت ها و وظـايف کـاربري الگـوي مفهـومي ملزومـات کـارکردي پيشينه هاي کتابشناختي و بر اساس مطالعات مشابه انجام شده توسط کتابخانه کنگره آمريکا بر روي مارک ٢١، گـزارش ايفـلا و ارزش گـذاري کـاربران در پـژوهش ، کليه عناصر داده اي مارک ايران که قابليت انطباق بـر موجوديـت هـا و پشـتيباني از وظايف کاربري الگوي مفهومي ملزومـات کـارکردي پيشـينه هـاي کتابشـناختي را داشتند، شناسايي و ارزش گذاري شدند.
(فر- بر)» هستند که به طور مشخص به وظايف کاربري نمي پردازند (حاجي زين العابديني ١٣٨٩؛ اميري ١٣٨٩؛ فردحسيني ١٣٩٠) «ارسطوپور» در رساله پژوهشي دکتري ، موجوديت ها و کارکردهاي الگوي ملزومات کارکردي بر فيلدهاي اصلي و فرعي مارک ايران (مورد استفاده در نـرم افـزار رسـا)، و نيـز ديدگاه کاربران بالقوه فهرسـت هـاي رايانـه اي نسـبت بـه موجوديـت هـاي مختلـف الگـو و خانواده هاي کتابشناختي را مورد بررسي قرار داده است (ارسـطوپور ١٣٨٩).