Abstract:
هر دانشی موضوعات مورد پژوهش خود را بهمنظور شناخت بهتر و سهولت در امر پژوهش، طبقهبندی میکند. با توجه به اینکه تمام فعالیتهای انسان اعم از اقتصادی ـ اجتماعی، توسعهای و غیره، روی سطح زمین انجام میشود و این سطح از لندفرمهایی تشکیل شده که موضوع مورد پژوهش ژئومورفولوژی است، بنابراین ضرورت مطالعه، شناخت و طبقهبندی این لندفرمها، گام نخست برنامهریزی و مدیریت یکپارچۀ محیط و بهویژه مناطق ساحلی است. هدف این پژوهش بررسی و طبقهبندی لندفرمهای سواحل نوشهر تا بابلسر به روش خط هوشمند ساحلی است. خط هوشمند، نقشهای خطی است که خط ساحل را نمایش میدهد و با توجه به تغییر ویژگی لندفرمهای ساحلی، به بخشهایی تقسیم میشود. هر بخش جداگانۀ خط ساحلی، شامل مجموعهای از ویژگیهای بخش مورد نظر است. این منطقه در راستای عرض جغرافیایی "55 '18 °36 تا "00'44 °36 شمالی و طول جغرافیایی "00 '30 °51 تا "00 '45 °52 خاوری با مساحتی در حدود 57/2068 کیلومتر مربع قرار گرفته است. در این راستا از نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، کاربریزمین، تصاویر ماهوارهای Landsat & IRS در محیط سامانۀ اطلاعات جغرافیایی و نیز، بازدیدهای میدانی استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشانگر این است که کرانههای منطقۀ مورد پژوهش را میتوان در پنج کلاس کرانههای ماسهای، کرانههای ماسهای با کاربری مسکونی، کرانههای ریگی، دهانۀ رودخانهها و تاسیسات انسانی (مانند بندر، موجشکن و غیره) طبقهبندی کرد. در این بین گستردهترین لندفرم، کرانههای ماسهای است که بهطور چشمگیری در منطقه وجود دارد. با توجه به پست بودن و شیب کم این کرانهها و نیز اینکه این مناطق از مراکز پرجمعیت کشور شمرده میشوند، در برابر تغییر اقلیم و بالاآمدن تراز دریا که برای دهۀ آینده پیشبینیشده، در معرض خطر قرار میگیرند. بنابراین بایستی در مدیریت این مناطق به این مسئله توجه ویژه کرد.
Machine summary:
با توجه به اينکه تمام فعاليـت هـاي انسـان اعـم از اقتصـادي ـ اجتمـاعي ، توسعه اي و غيره ، روي سطح زمين انجام مي شود و اين سطح از لندفرم هايي تشکيل شده کـه موضوع مورد پژوهش ژئومورفولوژي است ، بنابراين ضرورت مطالعه ، شناخت و طبقه بندي ايـن لندفرم ها، گام نخست برنامه ريزي و مديريت يکپارچة محيط و به ويژه منـاطق سـاحلي اسـت .
طي سال هاي اخير، بسياري از سازمان ها، کنوانسـيون هـا و کنفرانس هاي بين المللي ، لزوم انجام برنامه هايي براي شناسايي ، طبقه بندي ، معرفي و حفاظت از منـاطق ويـژه و حسـاس ساحلي را مورد تأکيد قرار داده اند و اين امر، در سطح جهاني و منطقه اي جايگاه ويژه اي يافته است ؛ به طوري که در سـال ١٩٩٢، دستورکار ٢١ کنفرانس جهاني محيط زيست در ريودوژانيرو، انگيزة گسترده اي را در کشورها براي برنامـه ريـزي و مديريت يکپارچة مناطق ايجاد کرد (وزارت راه و ترابري ، ١٣٨٨).
موقعيت جغرافيايي منطقه ساحلي مورد پژوهش (از نوشهر تا بابلسر) درياي خزر (کاسپين ) بزرگترين پهنة آبي محصور در خشکي است که کرانه هاي جنوبي آن مرز شمالي کشـور را تشـکيل مي دهد و تحت تأثير تغييرات اقليمي و عوامل زمين ساختي طي کواترنر، از خط سـاحلي پايـداري برخـوردار نبـوده اسـت (يماني و کامراني دلير، ١٣٨٩).
نقشة طبقه بندي مورفولوژيکي خط هوشمند ساحلي کرانه هاي منطقة مورد پژوهش کد ٠١ براي نشان دادن نوع لندفرم کرانه هاي ماسه اي با کاربري مسکوني تعريف شده است (شکل ٤).