Abstract:
ازدواج با خویشان از جمله اقسام برجسته درونهمسرگزینی در ایران محسوب میشود که در فرهنگ عامیانه نیز جایگاه ویژهای دارد. در میان انواع مختلف ازدواج فامیلی، ازدواج دخترعمو ـ پسرعمو دارای بیشترین فراوانی است. پرسش اصلی مقاله حاضر، «چگونگی وضعیت نگرشی و رفتاری ایرانیان در خصوص ازدواج فامیلی» میباشد. بر همین اساس، الگوهای نظری مختلف در دو دسته کلّی «الگوهای ساختگرایانه» و «الگوهای ارزشمحور» تقسیمبندی شده و تلاش میشود تا روند تحولات عینی و ذهنی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرند. روش اصلی تحقیق، تحلیل روند بر اساس تحلیل ثانویه دادههای مربوط به پیمایشهای ملّی و پژوهشهای صورت گرفته در زمینه ازدواج فامیلی است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اگرچه همزمان با افزایش آزادیهای فردیِ کنشگران در مقام انتخاب همسر، از میزان ازدواج فامیلی کاسته میشود، امّا روند کاهش مذکور یکسان نبوده و ازدواج فامیلی همچنان نزد گروههایی از ایرانیان ارجحیت دارد. وضعیت رفتاری در بُعد عینی و اولویتهای نگرشی نسبت به ازدواج فامیلی نشانگر آن است که حدوداً یکچهارم ایرانیان به چنین وضعیتی تمایل دارند. این امر، حاکی از سلطه شبکه خویشاوندی در انتخاب همسر به عنوان یکی از مهمترین تصمیمات زندگی افراد است. دادههای دیگر در خصوص ضرورت تأمین نظرات خانواده در خصوص ازدواج حاکی از آن است که به لحاظ نگرشی، ایرانیان همچنان موافق چنین وضعیتی هستند.
Getting married with relatives is considered as the salient kinds of marriage in Iran and it is of a particular position in the culture of ordinary people. Among the different kinds of marriage of relatives, the cousin marriage is of the most frequency. The main question of the present research is linked to” the sort of the view point and behavioral status of Iranian concerning the marriage of relatives”. In this regard, the diverse theoretical paradigms are divided into two general categories of “structural” and “value-based” ones and it is endeavored to comparatively study the trend of the objective and subjective developments. The major method of the research is the analysis of this trend on the basis of the secondary analysis of the data related to the national surveys as well as the researches done in this regard. The result of research declares that the extent of marriage of relatives decreases simultaneous with the increase of individual freedom of the person in the position of choosing spouse. However, this trend of decrease has not been the same and this kind of marriage is of priority among some groups of Iranians. The behavioral status within the objective dimension and the view point priorities towards the marriage of relatives points out to the fact that around one forth of Iranians is willing to it. This issue illustrates the domination of the relative system in choosing spouse being considered as the most important decisions in people’s life. The other data related to the necessity of considering the ideas of family regarding marriage declares that the Iranians are constantly in favor of this status.
Machine summary:
نتايج تحقيـق حـاکي از آن اسـت کـه اگرچـه هـم زمـان بـا افزايش آزادي هاي فردي کنش گران در مقـام انتخـاب همسـر، از ميـزان ازدواج فاميلي کاسته مي شود، اما روند کـاهش مـذکور يکسـان نبـوده و ازدواج فـاميلي همچنان نزد گروه هايي از ايرانيان ارجحيت دارد.
بر اين اساس ، نـه فقـط سـاخت خـانواده در ابعـاد مختلفـي چـون بعـد خانوار، نظام نقشـي، سلسـله مراتـب اقتـدار و روابـط زوجـين تغييـر مـيکنـد، بلکـه الگـوي همسرگزيني نيز به وجوه برون همسرگزيني متمايل ميشود؛ چراکه ايـن گونـه همسـرگزيني متناسب با الگوهاي تمايزيافته ساختي است و آزادي بيشتري براي گزينش گري جوانـان در سن ازدواج قائل اسـت ؛ از ايـن رو، الگـوي ازدواج بـه سـمت کـاهش ازدواج هـاي فـاميلي گرايش مييابد.
٤. روش شناسي با توجه به دست مايه تئـوريکي کـه الگوهـاي دسـته دوم در بخـش مبـاني نظـري در اختيـار محقق قرار ميدهند، لازم است تا علاوه بر بررسي وضعيت هاي عيني و رفتاري، سـويه هـاي نگرشي و ذهني کنش گران ايرانـي نيـز در خصـوص ازدواج فـاميلي و ميـزان مطلوبيـت آن مورد بررسي قرار گيرد.
منبـع اصـلي تـأمين داده هاي مربوط به مقاطع زماني مختلف ، در بعد عيني و رفتاري، پژوهش هايي است کـه بـه بررسي وضعيت ازدواج فاميلي و تحولات آن در ايران مبادرت کـرده انـد.
نسبت ازدواج هاي فاميلي به کل ازدواجها مطالعه چهار منطقه روستايي مطالعه روستاهاي شمال شهر تهران تهران (حومه ) 32/8, 33/1, 25/1, 29/2 منبع : بهنام ، ١٣٥٢: ٥٣ داده هاي مربوط به وضعيت عيني روند تغييرات ازدواج با خويشان ، پس از گذشـت سـه دهه حاکي از روندي نسبتا ثابت در نقاط مختلف استان ها در ايران بوده است .