Abstract:
قانون اساسیگرایی در سدههای اخیر در پی آن بوده است که قانون اساسی را با اهداف نوین بنیانگذاری کند. بدین اعتبار، قانون اساسیگرایی مفهوم و محتوایی مدرن به قانون اساسی میبخشد. تنظیم و تحدید قدرت سیاسی از طریق تعیین نهادهای حکومتی و تحدید اختیارات و صلاحیتهای مقامات مقرر و نیز تصریح و تضمین حقوق و آزادیهای بشری مفهوم و محتوای قانون اساسی را میسازند. بر این پایه، بسیار مهم است که بدانیم نگارندگان قانون اساسی در مقطع 1358 که خود مأمور و وکیل ملت در امر تقنین اساسی بودند، چه برداشتهایی از مفهوم و محتوای قانون اساسی داشتند، چراکه این موضوع در خصوص تصویبکنندگان قانون اساسی اهمیتی فراوان دارد. از همین رو، نویسندگان با اتکا به روش توصیفی- تحلیلی و شیوۀ جمعآوری اطلاعات بهگونۀ کتابخانهای کوشیدهاند نخست با تشریح مبانی نظری قانون اساسیگرایی و محتوا و مفهوم قانون اساسی، شش برداشت از درون مشروح مذاکرات 1358 استخراج و تبیین و توصیف کنند؛ این برداشتها عبارتاند از: برداشتهای تقلیلگرا، اسلامگرا یا تنوع برداشتها از حکومت اسلامی، ارزشگرا، آرمانگرا، محتواگرا یا حقوقی و مدرن، جهانگرا و تکلیفگرا. فرض اساسی این مقاله بر این مبناست که بهنظر میرسد تعدد و تشتت در برداشت از مفهوم و محتوای قانونی اساسی در اندیشۀ خبرگان قانون اساسی 1358 وجود داشته است. بدینمعنا که در میان دیدگاههای متعدد در مجلس خبرگان قانون اساسی، دیدگاه ایدئولوژیک و انقلابی غلبه داشته است، چراکه علاوهبر قرائتهای حقوقی، قرائتهای غیرحقوقی مزبور نیز در این قوه پررنگ و چشمگیر مینمود. از طرف دیگر، ماحصل نگرش خبرگان قانون اساسی در متون تصویبی قانون اساسی اغلب برداشت حقوقی و مدرن بود، اگرچه برداشت ارزشگرا در مقدمۀ قانون اساسی مشهود بود.
Constitutionalism in recent centuries has sought to establish the constitution with new goals. In this sense, constitutionalism gives the constitution a modern meaning and content. Based on this, it is very important to know what perceptions the authors of the constitution had on concept and content of the constitution in 1979. Therefore, relying on descriptive-analytical methods, the authors have tried to explain the theoretical foundations of constitutionalism by extracting, explaining, and describing the details of the 1979 negotiations. These perceptions are: reductionist, Islamist or a variety of perceptions of Islamic government, value-oriented, idealistic, content-oriented or legal and modern, cosmopolitan, and task-oriented. The basic premise of this article is based on the fact that it seems that there has been a multiplicity of interpretations of the concept and content of the constitution in the minds of constitutional experts in 1979. In other words, among the various views in the Assembly of Experts for Constitution, the ideological and revolutionary views have prevailed, because in addition to legal readings, these non-legal readings also stood out in this force. On the other hand, the product of the attitude of constitutional experts in the texts approving the constitution was often a legal and modern interpretation, although the value-oriented interpretation was evident in the preamble to the constitution.
Machine summary:
از همين رو، نويسندگان با اتکا به روش توصيفي- تحليلي و شيوة جمـع آوري اطلاعـات به گونـۀ کتابخانـه اي کوشيده اند نخست با تشريح مباني نظري قانون اساسي گرايي و محتوا و مفهوم قانون اساسي، شـش برداشت از درون مشروح مذاکرات ١٣٥٨ استخراج و تبيين و توصيف کنند؛ اين برداشت ها عبارت اند از: برداشت هاي تقليل گرا، اسلام گرا يا تنـوع برداشـت ها از حکومـت اسـلامي، ارزش گـرا، آرمـان گرا، محتواگرا يا حقوقي و مدرن ، جهان گرا و تکليف گرا.
ديگر که ميگوئيم اگر رئيس جمهور را مردم خواستند عوض کنند به چه طريق بايد باشد؟ اگر مجلس را خواستند عوض کنند بـه چـه طريـق ؟ اگـر دسـتگاه قضـايي را خواستند عوض کنند به چه طريق ؟ تمـام ترتيبـات اينهـا را مـا در قـانون اساسـي مي خـواهيم پيش بيني کنيم » (صورت نهايي مشروح مذاکرات قانون اساسي، ١٣٦٤، ج ١: ٥٣٨)، درحالي کـه در بخش قبل گفتيم که جنبه هاي ديگر مفهوم قانون اساسي تفکيک و تحديد اقتدار سياسـي و تصريح و تضمين حق ها و آزادي هاي بشري است و نه صرفا قانون تشکيلات عمومي.
افزون بر اينها، اينکه خبرگان قانون اساسي مکـررا از مـردم مي خواسـتند کـه در رفرانـدوم قانون اساسي مشارکت کنند (صورت نهايي مشروح مذاکرات قـانون اساسـي، ١٣٦٤: ج ١: ٩٧٥) اماره اي بر اين قرائت است .
Gorji Azandariani, Ali Akbar and Rezaei, Morteza (2014), “The Role of Individuals, Parties and Political Groups in Drafting the Constitution of the Islamic Republic of Iran”, Legal Research, No. 66, pp.
Soltani, Seyed Nasser (2012), “The Concept of Equality before the Law in the Constitutional Amendment”, Legal Studies, No. 2, pp.