Abstract:
چکیده اعتبار سنجی احادیث تفسیری یکی از مباحث مهم در علم تفسیر است. در این زمینه دو دیدگاه مهم وثاقت خبری و وثاقت مخبری مطرح است. در این پژوهش ضمن بررسی تطبیقی رویکرد وثاقت خبری و وثاقت مخبری، در سیره عقلا به عنوان مهمترین دلیل اعتبار خبر واحد تدقیق شده، با توجه به گرایش بیشتر دانشمندان امامی به مبنای وثاقت خبری و نیز بررسی تبعات پذیرش وثاقت مخبری، دیدگاه وثاقت خبری ترجیح داده شده است. با توجه به سه مبنای سندشناختی، متن شناختی و مصدرشناختی تلاش شده تا زمینه مناسب تری جهت بهره برداری از احادیث تفسیری فراهم شود. نمونه ای از احادیث تفسیری براساس مبانی یاد شده اعتبار سنجی شده و شیوه کاربست آن در تفسیر ارائه گردیده است. واژگان کلیدی: روایات تفسیری، وثاقت خبری، وثاقت مخبری، اعتبار و حجیت، سندمقدمه سخن از اعتبار در خصوص متن به معنی صحت انتساب متن به پدیدآورنده آن و به تبع، ترتیب اثر دادن به آن است. متون دینی به دلیل اهمیت و اسلوب خاص، نوع ویژه ای از اعتبارپژوهی را طلب مینماید. به جهت تکلیف موجود در متون دینی میتوان از مفهوم حجیت به عنوان ثمره اعتبار یاد نمود که در اثر آن متن به عنوان حجتی برای خداوند بر عهده بندگان مطرح می گردد. بر این اساس اهمیت اعتبارپژوهی در روششناسی آموزههای دینی بیش از پیش نمایان میگردد. (رک: رشاد، 1389، ص355-361)
Validation of interpretive hadiths is one of the important topics in the science of interpretation. In this context, there are two important perspectives on newsworthiness and credentials. In this research, while comparative study of the approach of informational reliability and credibility in Rita as the most important reason for the validity of the unit's news, due to the tendency of most scholars of Imami on the basis of credibility and also the study of the implications of admission and empathy, the preferred point of view of credibility Has been. With regard to the three syndical bases, the cognitive and epistemological texts have been attempted to provide a more appropriate context for the exploitation of interpretive hadiths. An example of interpretive hadith has been validated on the basis of these principles and its application in commentary. validity of the unit's news, due to the tendency of most scholars of Imami on the basis of credibility and also the study of the implications of admission and empathy, the preferred point of view of credibility Has been. With regard to the three syndical bases, the cognitive and epistemological texts have been attempted to provide a more appropriate context for the exploitation of interpretive hadiths. An example of interpretive hadith has been validated on the basis of these principles and its application in commentary.
Machine summary:
بر مبنای وثاقت مخبری، آنچه به عنوان روايت معتبر شناخته ميشود، روايتي است که راويان ثقه به صورت صحيح روايت کرده باشند؛ در حالي که مبنای وثاقت خبری، بر قراین بسياري اتکا دارد که محقق را در اعتبار خبر ياري ميرسانند و براي وي اطمينان کافي را رقم ميزنند.
البته شايان ذکر است که محققان و دانشمنداني که نام آنها در اين زمينه برده شد، لزوما در ديدگاه حديثي قائل به مبنای وثاقت مخبر نيستند، اما استدلالي که در اين زمينه بیان نمودهاند، عرصه را براي اثبات حجيت روايات در تفسير قرآن کريم حتي در صورت قول به مبنای وثاقت مخبر نيز فراهم ميآورد.
در اين صورت تنها شأن خبر واحد امکان پاسخگويي عبد در برابر مولاست که طبيعتا تنها در مقام عمل کاربرد خواهد داشت و بنابراين ظنوني که شارع معتبر شمرده و حجت ميگردند، هيچ گونه شأنيت ديگري جز رفع عقاب و تعلق ثواب در صورت عمل بر طبق آن نخواهند داشت (آخوند خراساني، 1409، ص263 - 264)؛ در حالي که شيخ انصاري مبنايي ديگر را در اين زمينه بنيان مينهد که بر اساس آن ميتوان براي حجيت امارات نوعي کاشفيت از واقع را طرح نمود که بر اعتبار شارع استوار بوده، بر اساس حجيت و اعتباري که شارع براي امارات قرار مي دهد، آنها را نازل منزله علم مينمايد که کمترین فایده آن وجوب بناء بر مفاد آن امارات به عنوان واقع است (انصاري، 1419، ج1، ص122 - 123).