Abstract:
نویسندگان این مقاله زوایای غنا و استغنا و نقش آن در تکامل سالک را بررسی میکنند. منظور از استغنا در این پژوهش، استغنای سالک از خلق و مقصود از غنا توانگری مادی سالک است. نگارندگان با رویکرد توصیفیتحلیلی مبتنی بر متون منثور عرفانی تا قرن هفتم، درپی پاسخ به این پرسشهای بنیادی هستند: بین استغنای عرفانی با غنای مادی چه ارتباطی وجود دارد؟ مشایخ دربارۀ التزام غنای مادی در مرحلۀ استغنای از خلق چه دیدگاههایی دارند؟ دلایل موافقت یا مخالفت ایشان با این موضوع چیست و مکتبهای عرفانی چقدر بر دیدگاه عارفان در این زمینه اثر گذاشته است؟ نویسندگان با پاسخ به این پرسشها میکوشند استدلال کنند استغنای از خلق با مفهوم بینیازیجستن از ماسویالله و اظهار نیاز به غنی مطلق، میتواند در دو حالت فقر و غنای مادی سالک محَقَق شود؛ ازاینرو دیدگاه مشایخ دربارۀ رد یا تأیید غنای مادی در مرحلۀ استغنای از خلق بررسی و شروط و دلایل آنها تبیین میشود تا درک درستی از تعابیر استغنا و غنا و ارتباط آنها در متون و مکتبهای عرفانی ارائه شود؛ درنتیجه به درک صحیحترِ این مقولۀ مهم عرفانی کمک میشود.
The authors of this study have examined different aspects of Ghena (Richness) and Esteghna (Independence) and their role in the evolution of the mystic wayfarer. In this study, Esteghna implies the independence of the seeker from the people, and Ghena means the worldly richness of the seeker. With a descriptive-analytical approach based on mystical prose texts up to the seventh century AH, the authors seek to answer these fundamental questions: What is the relationship between mystical independence and worldly richness? What are the Mashayekh’s (Elders) views regarding the obligation of worldly richness in the stage of independence from the people? What are the reasons for their agreement or disagreement with this issue? How much have mystical schools influenced the views of mystics in this regard? By answering these questions, the authors tried to argue that the independence from the people and the concept of independence from ‘all but God’ can be realized in the two moods of Faqr (poverty) and worldly Ghena (richness) of the mystic wayfarer. Thus, the elders’ views on the rejection or confirmation of worldly richness at the stage of independence from the people have been examined and their conditions and reasons are explained to provide a correct understanding of the meanings of Esteghna and Ghena and their connection in mystical texts and schools. As a result, it is helpful to have a more accurate understanding of this important mystical category.
Machine summary:
٦ـ٣ شروط صحت غناي مادي در عين استغنا بعضي از مشايخ با ذکر شروطي توانگري و غناي مادي را تأييد مي کنند؛ از آن جمله است : يحيي بن معاذ و سهروردي تواضع را لازمۀ غنا و توانگري مي دانند (سهروردي، ١٣٩٢: ١١٠)؛ ابوالحسين نوري به شرط اقدام به بذل و ايثار، غناي مادي سالک را جايز مي داند (قشيري، ١٣٨٧: ٤٩٩)؛ روزبهان بقلي غناي سالک را مشروط به درک استغناي الهي مي داند (١٩٧٣: ١٥٤)؛ ابوعلي دقاق صيانت نفس را لازمۀ توانگري مي داند (خواجه عبدالله انصاري، ١٣٦١: ٤٩٠)؛ انجام وظايف ديني واجب بر اغنيا به سبب توانايي مالي سالکان ، اقدام به احسان و صدقه ، رفع نياز فقرا و به ويژه سالکان فقير، پرداخت زکات ، زيارت خانۀ خدا و شرکت در غزوات (رک: قشيري، ١٣٨٧: ٧٢٥)؛ رفع نيازهاي فقرا (رک: مکي، ١٤١٧: ٣٣٦) شکر و صبر (عطار، ١٣٨٨: ٣٢٥)؛ روي نگرداندن از خدا در حالت غنا (هجويري، ١٣٩٠: ٣٦)؛ نيت صالح و نيکو (خواجه عبدالله انصاري، ١٣٦٢: ١٨٨) و التزام تقوا (همان ) از ديگر شروط صحت غناست ؛ پس به نظر اين مشايخ غناي مادي اگر همراه با تخلق به صفات نيکو و انجام تکاليف شرعي ، کمک به فقرا و توجه محض سالک به خدا باشد، پسنديده و رواست .