Abstract:
مقیاسهای قرائی همواره در راستای انتخاب قرائت یا قرائات صحیح، مورد توجه دانشمندان اسلامی قرار گرفته است. این مقیاسها در طول تاریخ به دو گونۀ کلی قاریمحور و قرائتمحور وجود داشته است. مقیاس قاریمحور در درجۀ اول، به گزینش قاریان ـ و نه قرائات ـ میپردازد، اما مقیاس قرائتمحور به بررسی تکتک کلمات اختلافی در قرائت قرآن بدون در نظر گرفتن قاریان آنها توجه دارد. بهطور کلی، مقیاسهای قرائی اعم از قاریمحور و قرائتمحور، سه دورۀ مهم را در تاریخ قرائات سپری کردهاند: الف- دورۀ انتخاب قرائت با مقیاس قرائتمحور؛ ب- دورۀ انتخاب قاری با مقیاس قاریمحور؛ ج- دورۀ انتخاب قاری با مقیاس قرائتمحور. پژوهش حاضر پس از دستهبندی دورههای مختلف تاریخی در این باره، به بررسی این دورهها با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی پرداخته است.
The Qur'anic Measurements have always been of interest to the Muslim scholars in line with choosing the sound reading (qara’at) or readings (qara’at). This measurement have thorough history existed in two overall types of qari-oriented and qara’at-oriented. The qari-oriented measurement deals in the first place with the selection of the qaris and not the qara’at; but the qara’at-oriented measurement is concerned with every single controversial word in the qara’at of the Qur'an regardless of their qaris. Generally speaking, the reading (qara’i) measurements, either qari-oriented or qara’at-oriented, have spent three important periods in the history of qara’at: a. the period of selecting qara’at with the qara’at-oriented measurement; b. the period of selecting qari with the qari-oriented measurement; c. the period of selecting qari with the qara’at-oriented measurement. Upon categorizing different historical periods in this respect, the present research has dealt with studying these periods with a descriptive-analytical approach.
Machine summary:
(ابوعبيد، ١٣٨٤: ١٥٩/٣؛ ابوشامه ، ١٣٩٥: ٨٦-١١٦) علاوه بر موارد مذکور، واکنش اهل بيت در مواجهه با اين روايات و انکار دلالت آنها بر چندگانه بودن نزول قرآن نيز به نوعي اعتبار روايات مذکور را خدشه دار ميکند (کليني، ١٤٠٧: ٦٣٠/٢؛ خويي، ١٤١٣: ١٧٦-١٧٧) نکتۀ مهم ديگري که وحياني بودن قرائات مختلف را زير سؤال ميبرد، استدلال دانشمندان در طول تاريخ به قرائت پيامبر اکرم به مثابه يک معيار در انتخاب و ترجيح ميان قرائات مشهور است .
» (طبري، ١٤٢٠: (479/15 چنان که ملاحظه ميکنيم ، طبري در کتاب القراءات با رويکرد نقد قرائات مختلف و گزينش از ميان آنها با استفاده از مقياس قرائت محور، به جمع قرائات اقدام کرده است ؛ حال آنکه ابن مجاهد، به جهت جلوگيري از اختلافات بيشتر در قرائت قرآن ، روش پيشينيان مبني بر استفاده از مقياس قرائت محور را تقريبا کنار نهاده و با ابتکاري منحصربه فرد، هفت قاري را برگزيده است .
در اين بين ، ابن جزري به مثابه يک عالم موافق با وحياني بودن قرائات مختلف قرآن که پيش تر با مقياس قاريمحور، قرائات ده تن از قاريان مشهور را معتبر اعلام کرده بود، با هدف اعتباربخشي کامل به اين قرائات و پذيرش آنها از سوي جامعه ، سعي کرد با استفاده از معيارهاي قرائت محور نيز قرائات مذکور را توجيه کند و ضعف آنها را در اين خصوص بپوشاند.