Abstract:
اﻣﺮوزه اﻫﻤﯿﺖ آب، بهعنوان عامل ﺣﯿﺎت و ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای حفاظت و مدیریت آن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺴﺖﻫﺎی آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ و اﻧﺪﮐﺲ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺪف اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ بررسی ﮐﯿﻔﯿﺖ آب در ﺳﺪﻫﺎی اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺎن ﮔﯿﻼن بوده که ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشهای آﻧﺘﺮوﭘﯽ ﺷﺎﻧون و ﺗﺎﭘﺴﯿﺲ ﺑﻪ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی کیفیت آب ﺳﺪﻫﺎ اﻗﺪام ﺷﺪه است. ﺳﺪﻫﺎی ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺷﺎﻣﻞ پسیخان، ﺷﺎﺧﺰر، ﭘﻠﺮود و ﺗﺎرﯾﮏ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺎخصهای ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ (Ec)، pH، ﮐﻞ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺤﻠﻮل (TDS)، دﻣﺎ، ﺳﻮﻟﻔﺎت (SO4)، ﺑﯽﮐﺮﺑﻨﺎت (HCO3)، ﮐﻠﺮ (Cl)، ﮐﻠﺴﯿﻢ (Ca)، ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ (Mg)، ﺳﺪﯾﻢ، ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در آب (TSS)، اﮐﺴﯿﮋن ﻣﺤﻠﻮل (DO)، اﮐﺴﯿﮋن ﻣﻮردﻧﯿﺎز واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ (BOD5)، اﮐﺴﯿﮋن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ (COD) ﺑﻮد. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻧﺘﺮوﭘﯽ ﺷﺎﻧون ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ﺷﺎخصها، بیشترین وزن ﺷﺎﺧﺺ مربوط به ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در آب (TSS) با مقدار 1973/0 و کمترین آن مربوط به pH با مقدار صفر میباشد. ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﺗﺎﭘﺴﯿﺲ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس وزنهای ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻧﺘﺮوﭘﯽ و ﺷﺎخصهای ﮐﯿﻔﯿﺖ آب، سد پسیخان رتبه اول، ﺳﺪ ﭘﻠﺮود رﺗﺒﻪ دوم، ﺳﺪ ﺷﺎﺧﺰر رﺗﺒﻪ سوم و ﺳﺪ ﺗﺎرﯾﮏ در رﺗﺒﻪ آﺧﺮ ﻗﺮار دارد. بر این اساس میتوان با توجه به روشهای انتخاب چند متغیره، به بررسی کیفیت آب در سدهای مختلف پرداخت.
Nowadays, the importance of water is known more than before as a life factor and the axis of sustainable development that to protect and manage it, it needs to be controlled using laboratory tests and various water quality indexes. The purpose of this study was to investigate water quality in diversion dams in Guilan province in which the dams have been ranked using Shannon and TOPSIS entropy methods. The dams included Pasikhan, Shakhzar, Polrud and Tarik and the measured indicators included Ec, pH, TDS, Temperature, SO4, HCO3, Cl, Ca, Mg, Na, TSS, DO, BOD5 and COD. Shannon entropy results showed that among the indicators, the highest index weight is related to TSS with the amount of 0.1973 and the lowest one is related to pH with the amount of zero. Topsis tests results showed that based on the weights derived from entropy and water quality indicators, Pasikhan dam is in the first rank, Polrud dam is in the second rank, Shakhzar dam is in the third rank and Tarik dam is in the last rank. So, according to multivariate selection methods, water quality in different dams with similar conditions can be investigated.
Machine summary:
بررسي کيفيت آب سدهاي شاخص استان گيلان با استفاده از روش هاي چند متغيره هانيه ميربلوکي ١، بابک رازدار٢*، متين محافظت کار 3 ١- کارشناس پژوهشي گروه پژوهشي مهندسي محيط زيست ، پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي، گيلان ٢- کارشناس پژوهشي گروه پژوهشي پايش منابع آب ، پژوهشکده محيط زيست جهاد دانشگاهي، گيلان ٣- دانش آموخته کارشناسي ارشد، موسسه آموزش عالي جهاد دانشگاهي، گيلان چکيده امروزه اهميت آب ، به عنوان عامل حيات و محور توسعه پايدار بيش از پيش شناخته شده است که براي حفاظت و مديريت آن نياز به کنترل کيفيت با استفاده از تست هاي آزمايشگاهي و اندکس هاي مختلف ميباشد.
مراحل محاسبه شاخص کيفيت آب سطحي IRWQISC٤ عبارتند از (سازمان حفاظت محيط زيست ايران ): - انتخاب پارامترها - تبديل غلظت اکسيژن محلول (بر حسب ميليگرم بر ليتر) به درصد اشباع (در صورت نياز) - تعيين وزن هر پارامتر با استفاده از جدول 1 Brrito 2 Kibena 3 Water Quality Index 4 Iran Water Quality Index - به دست آوردن مقدار شاخص براي هر پارامتر با استفاده از منحنيهاي رتبه بندي براي محاسبه مقدار شاخص بايد پارامترهاي زير در نظر گرفته شود: براي BOD٥ بيشتر از ٥٠ مقدار شاخص معادل يک در نظر گرفته شود.
جدول پارامترهاي شاخص IRWQISC و وزن هاي آنها در جدول (١) آورده شده است (سازمان حفاظت محيط زيست ايران ): (به تصویر صفحه مراجعه شود) اين تحقيق به صورت کيفي با رويکرد آزمايشي انجام شده است .