Abstract:
ترتیب وندها از مباحث مطرح صرف است. اولین بررسی ترتیب وندها با اتخاذ رویکرد ترتیب لایهای توسط سیگل(۱۹۷۴) بر پسوندهای اشتقاقی انگلیسی انجام شد. رویکرد بعدی(فب۱۹۸۸) با اتکا به محدودیتهای گزینشی گروهی و موردی وندها ترکیبهای موجود را توجیه میکند. آخرین رویکرد با عنوان رویکرد ترتیب مبتنی بر پیچیدگی(های2000) چارچوب مقاله تشکیل میدهد، براساس ویژگیهای روانشناختی و تقطیعپذیری وند از پایه استوار است و مدعی توجیه مناسبی از کلیت ترکیبات موجود و ممکن وندها است. سوال پژوهش حاضر اینست که چگونه میتوان در این چارچوب، ترتیب پیشوندهای اشتقاقی زبان فارسی را توجیه کرد. بدینجهت هفده پیشوند انتخاب و ۲۲۰۰ واژه مشتق از پایگاه دادهها استخراج شد. با توجه به همآیندی پیشوندها مرتبه هریک با گراف جهتدار و ماتریس مربعی بالا مثلثی به دست داده شد. برطبق چارچوب نظری اتخاذ شده، بسامد واژههای مشتق و پایه نمودار پراکندگی ترسیم و مرتبه نسبت بسامد نوع و نمونه تقطیع پذیر هر وند مشخص شد. در نهایت بر اساس دادهها و با مرتبه تقطیعپذیری، مرتبه نسبت بسامد نمونه و نوع تقطیع پذیر، پیوستار ترتیب پیشوندهای اشتقاقی زبان فارسی به دست داده شد. همسو با یافتههای های و پلاگ(2004) این رویکرد به خوبی ترتیب پیشوندهای اشتقاقی زبان فارسی را توجیه میکند.
Affix ordering is a theoretical discussion in morphology. The first survey on Affix ordering was considered Layered approach on English suffixes ordering by Siegel(1974). The next approach(Fabb1988) by detecting grouping and instance of Selectional Restriction could explain available co-occurrence of affixes. The last approach named Complexity-Based Ordering(Hay2000) is the theoretical frame work of article according to psychological features based on the parsability of affixes from bases and claimed can be provided describtion of possible and available co-occurration of affixes. The question is that how can we in this framework explain the Persian derivational prefixes ordering. For this reason, by selecting 17 prefixes 2200 derivational words extracted from database. By considering prefixes co-occurrences the rank of each prefix was obtained by using directed-graph and upper triangle square matrixes. According to this theoretical framework, by using frequency of derivational words and bases we could draw the scatter plot and determined the rank of type and token frequency ratio. Finally, according to data and by using the rank of parsability, type and token frequency ratio, we assessed the continuum of Persian prefixes ordering. Similar to Hay and Plag (2004) findings, this approach can describe Persian prefixes ordering as well as English affixes ordering.
Machine summary:
پژوهش حاضر در پاسخگويي به اينکه تا چه ميزان مي توان ترتيب پيشوندهاي اشتقاقي زبان فارسي را در چارچوب رويکرد ترتيب مبتني بر پيچيدگي (باين و پلاگ ، ٢٠٠٩) با توجه به دو معيار مرتبه تقطيع پذيري و نسبت تقطيع پذيري توجيه کرد به بررسي هفده پيشوند اشتقاقي زبان فارسي پرداخته است .
در اين رويکرد از دو معيار مرتبه تقطيع پذيري که بر اساس محدويت هاي گزينشي وندها و نهايتاً هم آيندي آنها تعيين مي شود و نسبت تقطيع پذيري ١ که بر اساس نسبت بسامد نوع و نمونه واژه مشتق به پايه مشخص مي شود، براي ترسيم پيوستار تقطيع پذيري وندها و در نهايت توجيه جايگاه وندهاي اشتقاقي زبان استفاده مي گردد.
هـاي (٢٠٠١) براي به دست آوردن نسبت تقطيع پذيري وندهاي مورد بررسي از بسامد نوع و بسامد نمونه واژه هاي مشتق از هريک از وندها و پايه هاي آنها استفاده کرده است .
با توجه به موارد مطرح شده در بخش رويکرد ترتيب مبتني بر پيچيدگي ، براي تعيين مرتبه تقطيع پذيري و نسبت تقطيع پذيري به پيروي از هـاي و پلاگ (٢٠٠٤) با استفاده از هم آيندي پيشوندها و ميزان تقطيع پذيري وند از پايه به بررسي پيشوندهاي اشتقاقي زبان فارسي پرداخته ايم .
Van Marle, Yearbook of Morphology 1991, Dordrecht: Kluwer, 49-109.
English Suffixation is Constrained only by Selectional Restrictions, Natural Language and linguistic Theory 6, 527-539.
Morphological causes, Phonological Effects, Cambridge: Cambridge University Press.
On the Interaction of Grammatical and Processing Restrictions in Derivational Morphology, Natural Language and Linguistic Theory 22, 565-596.
Selectional Restriction in English Suffixation revisited: A Reply to Fabb 1988, Linguistics, 34, 769-798.
Morphological Productivity: Structural Constraints in English .