Abstract:
در آرﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺧﺮاﺳﺎن ﺟﻨﻮﺑﯽ، ﺷﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ و دورﻫﻤﯽ ﻫﺎی ﺷﺒﺎﻧﻪ را آﺗﺸﻮﻧﯽ، آﺗﺸﻮ، ﭼﺮاﻏﻮ و ﺷـﻮﭼﺮاﻏﻮ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ. آﺗﺸﻮﻧﯽ در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﮐﻪ ﻣﻮﻋﺪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﺑﯿﮑﺎری ﻓﺼﻠﯽ ﮐﺸـﺎورزان ﺑـﻮد، روﻧﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل، ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و ﻫﻤﯿﺎری ﻫﺎی ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻟﻖ ﮐﺸﯽ ﺟﺪاﮐﺮدن ﭘﻨﺒﻪ از ﻏﻮزه (و ﭼﺮﺧﻮﻧﮑﯽ ﮐﻨﻮ ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﻼﺟﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد. آﺗﺸﻮﻧﯽ آداﺑـﯽ داﺷـﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎن و ﻣﻬﻤﺎن ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ آن ﺑﻮدﻧﺪ. ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ، ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ آداب ﺑﭙﺮدازد. اﻃﻼﻋﺎت و داده ﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ و ﮔﻔـﺖ وﮔـﻮ ﺑـﺎ ﺑﺰرﮔﺎن و ﻣﻄﻠﻌﺎن ﻣﺤﻠﯽ ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه و ﺣﺎوی ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﺳﻢ آﻏﺎزﯾﻦ آﺗﺸﻮﻧﯽ، ﺻـﺤﺒﺖ ﻫـﺎی آﺗﺸﻮﻧﯽ، ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ، ﺑﺎزی ﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ، اوﺳﻮﻧﻪ ﻫﺎ، ﮐﻒ زﻧﯽ، ﭼﻬﺎرﺑﯿﺘﯽ ﺧﻮاﻧﯽ و ﺷﻮﺑﺎزی اﺳﺖ.
Machine summary:
اطلاعات و داده هاي نوشتار حاضر از طريق مشاهده مشارکتي و گفـت وگـو بـا بزرگان و مطلعان محلي جمع آوري شده و حاوي مطالبي مانند مراسم آغازين آتشوني، صـحبت هـاي آتشوني، پذيرايي، بازيهاي محلي، اوسونه ها، کف زني، چهاربيتيخواني و شوبازي است .
در اين شب هاي بلند و سرد زمستاني و گاه برفي، مردم آرين شهر و بخش سده ، شب ها به خانه يکديگر ميروند تا با دل هـاي مهربانشان ، از حال هم باخبر شوند و از خاطرات و تجربيات کار کشاورزي بگويند و با چاي و آجيل و شيرينيهاي محلي و ميوه هاي دسـترنج خودشـان ، گلـويي تـازه کننـد.
زمان بيکارشدن آنان ، بويژه شب هـاي بلنـد اواخـر پاييز و زمستان ، فرصت خوبي بود تا الياف پنبه را از غوزه ها جدا کنند کـه بـه ايـن کـار کالق کشي ميگفتند.
در اين شب ها وقتي همسايگان ، اقوام و فاميل متوجه ميشـدند کـه در منزل کسي مشغول کالق کشي و چرخونکي کنو٢ يا همان حلاجي پنبه ها با چرخ هاي چوبي و خانگي هستند، با خبر يا بيخبـر نـزد آنـان مـيرفتنـد تـا هـم در ايـن کارهـا صاحبخانه را ياري دهند و هم شب نشيني فعال و با شور و نشاطي برپا کنند.
به طور معمول ، وقتي صحبت بزرگ ترها به هواشناسي و پيش بيني سـال آبـي آينـده ميرسيد، همه حتي کوچک ترها سراپا گوش ميشدند تا پيش بينيها را بشنوند: يکي ميگفت : چند روزي است که از سمت بيرجند باد «فرح آباد» ميآيد؛ و اين بـاد نشانه باران آمدن است .