Abstract:
بیان مسئله
ارتباط مستقیم شهر و طبیعت منجر به ظهور لبه هایی طبیعی در شهر می شود. مسیله این پژوهش، با مطالعه سند بالادستی مدیریتی شهر تهران، یافتن جایگاه روددره های شهر تهران به عنوان مهم ترین لبه های طبیعی در این شهر است. این مطالعه و نقد وضع موجود با رجوع به مطالعات انجام شده درباره این لبه ها در حوزه منظر صورت گرفته است. همچنین با نگاهی به اسنادی که به نحوی حضور لبه هایی طبیعی در آنها موضوعیت داشته اند، سعی در مطالعه نوع نگاه آن اسناد به این عناصر منظر شهری داشته است.
هدف پژوهش
این مطالعه با درنظرگرفتن این مواضع به عنوان لبه های طبیعی به دنبال شناخت و بررسی جایگاه آنها در اسناد و ضوابط شهری تهران است.
روش پژوهش
این پژوهش با روش کیفی و تحلیل محتوای اسناد به دست آمده به روش مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. این مطالعات در حوزه مبانی نظری، اسناد و نمونه طرح های خارجی صورت گرفته است.
نتیجه گیری
در سطح کلان مقایسه نگاه موجود به روددره های شهر تهران به عنوان مهم ترین لبه های طبیعی در شهر با مبانی علم منظر و همچنین بررسی نمونه هایی از لبه های شهری در اسناد توسعه ای در مقیاس های مختلف بیانگر عدم توجه به ابعاد فرهنگی یا هویتی لبه های طبیعی و زیبایی شناسانه روددره های شهر تهران در سند طرح جامع شهر است. در ذیل این دو بعد، مسایلی چون مشارکت عمومی و توجه به ذهنیت شهروندان از روددره ها در بعد فرهنگی، و موضوعاتی مانند توجه به نقش کریدور دید بودن آنها و چشم اندازهای مربوط به این لبه های طبیعی در جنبه زیبایی شناسی، مباحث مطرح شده در اسناد خارجی است که قابل بارگزاری بر لبه های طبیعی در شهر تهران نیز است. در سطح میانی و عملیاتی نیز این مطالعه نشان دهنده نگاه شعاری و منقطع در مقیاس های پایین دست به روددره ها به عنوان پهنه های سبز وسیع و اثرگذار است. تحلیل محتوایی و رجوع به مبانی شکل گیری طرح هایی چون طرح جامع نشان می دهد با چنان مبنای فکری و فلسفی ای، جایگاه قایل شده برای لبه های طبیعی در شهر امری ناگزیر و برآمده از تفکر مدرنیستی آن دوران است.
Machine summary:
نتیجهگیری: در سطح کلان مقایسۀ نگاه موجود به روددرههای شهر تهران به عنوان مهمترین لبههای طبیعی در شهر با مبانی علم منظر و همچنین بررسی نمونههایی از لبههای شهری در اسناد توسعهای در مقیاسهای مختلف بیانگر عدم توجه به ابعاد فرهنگی یا هویتی لبههای طبیعی و زیباییشناسانۀ روددرههای شهر تهران در سند طرح جامع شهر است.
این مقاله با معرفی روددرههای تهران به عنوان مهمترین لبههای طبیعی در این شهر، به دنبال آن است تا پس از تبیین ضرورت پرداختن به این عرصههای تعاملی بین شهر و طبیعت، به جایگاه آنها در اسناد بالادستی توسعۀ شهری در تهران بپردازد.
فرضیه روددرههای شهر تهران به عنوان مهمترین لبههای طبیعی در شهر و یکی از عناصر منظر شهر، در مهمترین سند بالادستی شهر (طرح جامع) از بین سه نقش عملکردی، هویتی و زیباییشناسانۀ خود، تنها با نقش عملکردی دیده شدهاند.
اهمیت کالبدی-زیستمحیطی-هویتی این لبهها که در علوم پیشرو، مانند منظر، برای عناصر طبیعی در شهر قائل شده است این مسئله را مطرح میکند که آیا جایگاه مهمترین لبههای طبیعی تهران یعنی روددرهها در اسناد بالادستی به عنوان یک عنصر منظر شهری درست است؟ مهمترین سند بالادستی در تهران طرح جامع شهر است که این مطالعه به تدقیق نقش روددره های شهر تهران در آن میپردازد.
مطالعات انجامشده بر روی اسناد بالادستی شهر تهران و استخراج نحوۀ پرداختن آنها به روددرههای تهران نشان از تغییری در نوع نگاه به این لبههای شهری است: «شهر تهران تاکنون دارای سه طرح جامع بوده ...