Abstract:
نوآوری مسئولانه به معنای احساس مسئولیت تمام ذینعان یک نوآوری در قبال اثرات اجتماعی، اخلاقی و زیست محیطی آن است. روند شتابان شکل‌گیری نوآوری‌ها و گستردگی و نرخ بالای نفوذ آنها، خصوصا در حوزه‌های زیست فناوری و فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات، اتخاذ رویکرد نوآوری مسئولانه را ضروری می‌سازد. مقاله حاضر، با هدف معرفی و ترویج این مفهوم، به روش توصیفی- مروری و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی متون و ادبیات این حوزه تدوین شده است. این پژوهش، ضمن تعریف دقیق مفهوم نوآوری مسئولانه و بررسی سیر تکامل آن، به چالش‌ها و ساز و کارهای پیاده سازی آن می‌پردازد. یافته‌های مقاله حاکی از آنست که در نوآوری مسئولانه، جهت‌دهی به نوآوری، پیش از پیدایش آن (رویکرد پیشنگر) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هدف از جهت‌دهی، فراتر از کاهش اثرات زیانبار اجتماعی، اخلاقی و زیست محیطی نوآوری است: جهت-دهی به نوآوری‌ها برای رفع ابرچالش‌های جامعه و کمک به نوآوران، از ابتدای فرآیند نوآوری برای لحاظ کردن دغدغه‌ها و معیارهای پذیرش اجتماعی و در نتیجه پیشگیری ازعدم استقبال جامعه و شکست نوآوری است. نکته مهم دیگر مورد تاکید این مقاله اینست که از آنجاییکه در نوآوری مسئولانه، تنها ناظر بر نوآوری، نهاد متمرکز حاکمیتی (دولتی) نیست، بلکه کلیه ذینفعان یک نوآوری مسئول هستند، شفاف بودن فرآیند نوآوری برای همه ذینفعان، ضروری است و برای برقراری این مهم، وجود قوانین مالکیت فکری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می-گردد. ضرورت ایجاد حکمرانی نوآوری در برقراری نوآوری مسئولانه، از دیگر نکات مورد تاکید این مقاله است که با تسهیل در مشارکت ذینفعان و به کارگیری منشور اخلاقی، استانداردها و مجوزها امکان‌پذیر می‌گردد.
Responsible innovation means the sense of responsibility of all stakeholders of an innovation to its social, moral and environmental effects. The rapid pace of innovation and its breadth and high rate of influence, especially in the fields of biotechnology and information and communication technologies, necessitate a responsible approach in this regard. The present article, with the aim of introducing and promoting this concept, has been compiled in a descriptive-review method and based on library studies and related literature review. This research, while accurately defining the concept of responsible innovation and examining its evolution, addresses the challenges and mechanisms of its implementation. The findings of the article indicate that in responsible innovation, orienting to innovation before its emergence (predictive approach) is of particular importance. The purpose of orientation goes beyond mitigating the harmful social, ethical, and environmental effects of innovation; it helps innovators from the beginning of the innovation process to address concerns and social acceptance issues and thus prevention of community rejection and failure of innovation. Another important point emphasized in this article is that since in responsible innovation the centralized (governmental) governing body is not the only supervisory entity but all stakeholders of that innovation are also responsible for, the transparency of the innovation process is essential for all stakeholders and consequently the existence of intellectual property laws is of particular importance. The need to establish innovation governance in responsible innovation is another point emphasized in this article, which is made possible by facilitating stakeholder participation and the application of ethical charters, standards and licenses
(
, 
, 
)
