Abstract:
مسئله فقر و غنا یک پدیدهی اجتماعی است که ملاک آن دو، نامشخص به نظر میرسد و معلوم نیست
که دارنده چه مقدار از ثروت، دارایی و درآمد، غنی است و کمتر از آن فقیر است؟ فقیهان با استناد به
فقر، برآمدهاند. با یک نگاه کلی به آراء فقیهان، دیده » مرز « و » غنا « منابع دینی درصدد تبیین محدوده
میشود که دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ 1) عدهی از فقیهان ملاک فقر و غنا را صرف ا یک مسئله شرعی،
تعبدی و بهصورت حقیقت شرعیه میدانند و این عده نیز بر دودسته است؛ گروهی مالک بودن بهاندازه
یک نصاب از زکات را ملاک غنا دانستهاند و کمتر از آن را ملاک فقر و گروهی داشتن درد 04 یا 04
درهم را ملاک فقر و غنا، میدانند. 2) عدهای زیادی از فقیهان متقدم و فقیهان متاخر عموم ا ، به این
عقیدهاند که ملاک فقر و غنا کام لا یک مسئله عرفی است و از سوی شرع، اصطلاح خاصی دراینباره
و تاسیسی ندارد. طرفداران این دیدگاه معتقدند غنی » جنبه تعبدی، شرعی « وجود نداشته و مسئله
کسی است که درحدکفایت خود و خانوادهاش ثروت داشته باشد و هرکس که کمتر از آن داشته باشد
است. داشتن ثروت و درآمد در حد کفایت یک مسئله عرفی است، عرف هر جامعه حدود و » فقیر «
مرز آن را تعیین میکند که مورد تایید فقه نیز است. در این تحقیق با بررسی هریک از دیدگاههای فوق
با توجه به روایات دیدگاه دوم مورد تایید قرارگرفته است.
Machine summary:
مورد استناد، آنان صحيحه معاوية بن وهب است که ميگويد: َ ََ «َقاَل :َ سأَْلتُ أَبا عبدالله (ع )َ عن الّرُجل يکُونَُ لهُ ثََلاثُمائَة دْرَهم أْو أْرَبُعمائَة دْرَهمَ و ِِِِِِ ِِ ٍٍ ْ َلهُ عياٌلَ وُ هَو يْحَترفَُ فَلا يصيبَُ نَفَقَتهُ فيَها أَ يکبَّ فيأْکُلََهاَ وَ لا يأُْخذَ الّزکَاَة أَْو يأُخذُ ِ ِِِ ِ الّزکَاَةَ قاَلَ لاَ بْل يْنُظُر إَليَ فضْلَهاَ فيُقوتُ بَهاَ نْفَسهَُ وَ منَْ وسَعهُ ذَلکَ منْ عياله و َ ِ ِِِِِِ ِ ِ ْ يأُخذُ اْلَبقيةَ منَ الّزکَاةَ و يَتصَّرفُ بَهذهَ لا يْنفُقَها»(حّر عاملي، همان ، ب ۲۳۹/۱۲)، ِِِِِِ ِ از امام صادق (ع ) راجع به مردي پرسيدم که ۳۰۰ درهم يا ۴۰۰ درهم ، دارد و فردي عيالمندي است و شغلي دارد که درآمد حاصل از آن شغل به اندازه مخارجش نيست ، آيا آن مرد همه ثروتش را بخورد و تمام کند و از زکات دريافت نکند؟ يا اينکه زکات دريافت کند؟ امام (ع ) فرمود: نه بلکه مازاد و سود سرمايه اش در اينجا در نظر گرفته ميشود، از مازاد سرمايه اش براي تأمين مخارج خود و عيالش استفاده کند و کمبود آن را از زکات بگيرد و در آن تصرف نمايد.