Abstract:
یکی از مشکلات زیست‌محیطی، شاخص آلودگی هواست که مهم‌ترین شاخص آن، حجم ذرات معلق موجود در جوّ است و در شهرهای جنوبی و غربی کشور در سال‌های اخیر افزایش محسوسی یافته است. تحقیق حاضر باهدف، پایش تغییرات کاربری اراضی به علت ریز گردها در سه دهه گذشته با استفاده از سنجش‌ازدور و CA-Markov در شهر اهواز انجام شد. روش تحقیق تحلیلی_میدانی بود. پس از انجام مطالعات اولیه و تهیه تصاویر ماهواره‌ای مناسب، با مقادیر مختلف نمونه‌های تعلیمی و با توجه به برداشت‌های زمینی، تحلیل و ارزیابی شد. تصاویر مورداستفاده، به ترتیب تصاویر ماهواره لندست 7 ، 5 و 8 سال‌های 2000، 2010 و 2020 بوده است. طبقه‌بندی به روش شبکه عصبی مصنوعی انجام و میزان صحت طبقه‌بندی ارزیابی و با استفاده از مدل CA-Markov نقشه پیش‌بینی محدوده مطالعاتی آماده شد. نتایج طبقه‌بندی نشان داد اراضی ساخته‌شده سال 2000 از 34/10637 به 76/10925 هکتار در سال 2010 رسیده و 42/288 هکتار مساحت آن افزایش‌یافته است. فضای سبز در سال‌های 2000 تا 2010 از 41/1275 هکتار به 99/1279 رسیده یعنی 4/58 هکتار افزایش مساحت داشته که علت آن کاشت درختان دست کاشت در طی این سال‌ها جهت مقابله با ریز گردها بوده است. این تغییرات از سال 2010 تا 2020 روند کاهشی داشته و تغییرات مساحت آن از 99/1279 هکتار به 49/1120 رسیده یعنی 50/159 کاهش مساحت داشته است. نتایج نشان می‌دهد رشد و توسعه مناطق مسکونی اهواز و تبدیل فضای سبز به مسکونی همواره مثبت بوده است به‌طوری‌که نقشه پیش‌بینی سال 2030 نیز گویای این مطلب است و پیش‌بینی شد مساحت اراضی ساخته‌شده در سال 2030 به 84/12744 هکتار برسد. ضریب کاپا در سال‌های 2000 تا 2010 و 2020 به ترتیب 87/91، 29/93 و 40/95 به دست آمد. نتایج حاصل، نشان از بالا بودن ضریب کاپا و دقت کلی در تصاویر جدیدتر می‌باشد.
One of the environmental problems is the air pollution index, the most important index of which is the volume of suspended particles in the atmosphere, and in the southern and western cities of the country in recent years has increased significantly. The aim of this study was to monitor land use changes due to fine dust in the last three decades using remote sensing and CA-Markov in Ahvaz. The research method was field-analytical. After conducting preliminary studies and preparing appropriate satellite images, they were analyzed and evaluated with different amounts of educational samples and according to ground surveys. The images used were Landsat 7, 5 and 8 satellite images of 2000, 2010 and 2020, respectively. The classification was performed by artificial neural network method and the accuracy of the classification was evaluated and the prediction map of the study area was prepared using the CA-Markov model. The classification results showed that the lands built in 2000 increased from 10637.34 to 10925.76 hectares in 2010 and its area increased to 288.42 hectares. From 2000 to 2010, the green space increased from 1275.41 hectares to 1279.99, ie 58.4 hectares, due to the planting of hand-planted trees during these years to deal with fine dust. These changes have been decreasing from 2010 to 2020 and its area changes have increased from 1279.99 hectares to 1120.49, ie 159.50 area has been reduced.
Machine summary:
ارزيابي زيست محيطي کاربري اراضي به علت ريزگردها در سه دهه گذشته با استفاده از تکنيک سنجش از دور و مدل CA مارکوف مطالعه موردي شهر اهواز يحيي عبدالکريم نيسي، دانشجوي دکتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري، واحد لارستان ، دانشگاه آزاد اسلامي، لارستان ايران محمد ابراهيم عفيفي*، استاديار، گروه جغرافيا، واحد لارستان ، دانشگاه آزاد اسلامي، لارستان ، ايران (نويسنده مسئول ) مرضيه موغلي، دانشيار، گروه جغرافيا، واحد لارستان ، دانشگاه آزاد اسلامي، لارستان ، ايران چکيده : يکي از مشکلات زيست محيطي ، شاخص آلودگي هواست که مهم ترين شاخص آن ، حجم ذرات معلق موجود در جو است و در شهرهاي جنوبي و غربي کشور در سال هاي اخير افزايش محسوسي يافته است .
هدف از انجام پژوهش حاضر پايش تغييرات کاربري اراضي به علت ريز گردها در سه دهه گذشته با استفاده از تکنيک سنجش ازدور و مدل CA مارکوف در شهر اهواز است .
سپس طبقه بندي تصوير با روش شبکه هاي عصبي مصنوعي چندلايه صورت گرفت و با استفاده از تصاوير ماهواره اي سنجنده هاي مختلف لندست کاربري اراضي طي دوره ٢٠٠٠ تا ٢٠٢٠ استخراج شده است که در شکل هاي ٦ تا ٨ ديده ميشود.
جدول (٦): ضريب کاپا و دقت کلي طبقه بندي منطقه موردمطالعه (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتيجه گيري نتايج طبقه بندي تصوير نشان داد که اراضي ساخته شده در سال ٢٠٠٠ برابر با ١٠٦٣٧/٣٤ هکتار بوده که با تغييرات کاربري و تبديل ساير کاربريها به کاربري مسکوني در سال ٢٠١٠ به ١٠٩٢٥/٧٦ هکتار رسيده يعني ٢٨٨/٤٢ هکتار مساحت آن افزايش يافته است .
(
, 
, 
)
